اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
سجاد محدث؛ محمدعلی فیض‌پور؛ حبیب انصاری سامانی
چکیده
پژوهش حاضر به بررسی دوره حیات شغل نیروی کار شاغل در صنایع تولیدی استان یزد و عوامل موثر بر آن با تاکید بر جنسیت پرداخته است. با توجه به ثبت مشخصات و سوابق شغلی نیروی کار استان یزد در پایگاه اطلاعات تجمیعی سازمان تامین اجتماعی از سال 1390، دوره زمانی مورد مطالعه از 1390 تا 1399 در نظر گرفته شده است. برآورد مدل مخاطره متناسب کاکس نشان میدهد ...
بیشتر
پژوهش حاضر به بررسی دوره حیات شغل نیروی کار شاغل در صنایع تولیدی استان یزد و عوامل موثر بر آن با تاکید بر جنسیت پرداخته است. با توجه به ثبت مشخصات و سوابق شغلی نیروی کار استان یزد در پایگاه اطلاعات تجمیعی سازمان تامین اجتماعی از سال 1390، دوره زمانی مورد مطالعه از 1390 تا 1399 در نظر گرفته شده است. برآورد مدل مخاطره متناسب کاکس نشان میدهد که در حالت تحلیل چند متغیره، جنسیت تاثیر معنیداری بر دوره حیات شغل ندارد، ولی در حالت تک متغیره، تاثیر معنی‌دار است و زن بودن نسبت مخاطره را افزایش میدهد. همچنین، متاهل بودن و افزایش بار تکفل نیروی کار، نسبت مخاطره را کاهش میدهد. تاثیر دستمزد بر دوره حیات شغل در دو حالت تک متغیره و چند متغیره ناچیز ولی متناقض است. مهاجر بودن و نرخ بیکاری، نسبت مخاطره را افزایش میدهد و صنایع با سطح تکنولوژی پایین و بالا نسبت خطر بالاتری نسبت به دو گروه دیگر، یعنی صنایع با سطح تکنولوژی متوسط به پایین و متوسط به بالا دارند. در نهایت، نتایج پژوهش نشان میدهد که دوره حیات شغل در بازار کار استان یزد، بیش از آن که تحت تاثیر جنسیت به عنوان یک ویژگی فردی باشد، تحت تاثیر نرخ بیکاری است. بنابراین، افزایش ثبات شغلی زیرگروههای مختلف جامعه، از جمله زنان، و کاهش نرخ بیکاری مستلزم توجه جدی به متغیرهای کلان اقتصادی و شرایط کلی اقتصاد کشور است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
منصور عسگری
چکیده
صنعت پتروشیمی از جمله صنایع مادر و اشتغالزا در ایران است که می‌تواند نقش اساسی در رشد و توسعه و سیاستهای صنعتی کشور داشته باشد. پتروشیمی از جمله بخش‌های است که بیشترین قابلیت‌ها را در تنوع محصولی، سودآوری بالا، بازارهای مصرف گسترده، اشتغال‌زایی بالا، نرخ بازگشت سرمایه بیشتر در مقایسه با سایر صنایع کارخانهای، اثرگذاری ...
بیشتر
صنعت پتروشیمی از جمله صنایع مادر و اشتغالزا در ایران است که می‌تواند نقش اساسی در رشد و توسعه و سیاستهای صنعتی کشور داشته باشد. پتروشیمی از جمله بخش‌های است که بیشترین قابلیت‌ها را در تنوع محصولی، سودآوری بالا، بازارهای مصرف گسترده، اشتغال‌زایی بالا، نرخ بازگشت سرمایه بیشتر در مقایسه با سایر صنایع کارخانهای، اثرگذاری بیشتری در حرکت بسوی تولیدات رقابتی و صادرات‌گرا در بخش صنعت کشور دارد. در کشور ایران به‌دلیل وجود ذخایر عظیم نفت و گاز از یک سو و وجود سرمایه انسانی متخصص و کارآزموده از سوی دیگر و همچنین با توجه به نقش صنایع پتروشیمی در تولیدات سایر صنایع کارخانهای که نشان دهنده روابط پسین و پیشین گسترده این صنعت با صنایع دیگر کشور است، میتوان این صنعت را به‌عنوان پیشران صنایع کشور مورد توجه ویژه قرار داد. همچنین، مقیاس فعلی بنگاههای صنایع پتروشیمی کشور، به آنها اجازه ایفای نقشی موثر در بازارهای جهانی را نمیدهد. از این رو، ساماندهی این بنگاهها و ترغیب آنها به ادغام می‌تواند به عنوان صرفههای ناشی از مقیاس در جهت ارتقای قدرت رقابتپذیری و کاهش هزینههای خود استفاده شود. لذا هدف از این مطالعه تجزیه و تحلیل ادغام صنایع پتروشیمی کشور با استفاده از آمار و اطلاعات 1400-1388 و روش ادغام افقی است. نتایج نشان میدهد که با استفاده از شاخصهای مختلف ادغام و تمرکز از قبیل شاخصهای تمرکز چهار بنگاهی، هشت بنگاهی و شاخص هرفیندال – هرشیمن، صنایع پتروشیمی قابلیت ادغام را دارند.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
علی نصیری اقدم
چکیده
متوسط سهم راهآهن از حمل و نقل بار زمینی کشور در دو دهه گذشته 11.5 درصد و سرعت بازرگانی[1] کمتر از 4 کیلومتر در ساعت است. حرکت قطارهای باری برنامه‌ریزی شده و قابل پیش‌بینی نیست. به‌علاوه، ارتباط ضعیفی بین زیرساخت‌های راه آن و تقاضا برای حمل و نقل ریلی بار وجود دارد. اگر این‌ها را شاخصی از عملکرد نه چندان مطلوب حمل و نقل ریلی بار در ایران ...
بیشتر
متوسط سهم راهآهن از حمل و نقل بار زمینی کشور در دو دهه گذشته 11.5 درصد و سرعت بازرگانی[1] کمتر از 4 کیلومتر در ساعت است. حرکت قطارهای باری برنامه‌ریزی شده و قابل پیش‌بینی نیست. به‌علاوه، ارتباط ضعیفی بین زیرساخت‌های راه آن و تقاضا برای حمل و نقل ریلی بار وجود دارد. اگر این‌ها را شاخصی از عملکرد نه چندان مطلوب حمل و نقل ریلی بار در ایران بدانیم، آنگاه پرسش از چالشهای حمل و نقل ریلی بار و راهبردهای توسعه آن موضوعیت می‌یابد. پرداختن به چنین موضوعاتی هدف اصلی از نگارش مقاله حاضر است. چالشها و راهبردها از فرآیند مصاحبه عمیق با خبرگان و کارشناسان، منطبق بر نظریه داده بنیاد، استخراج شده است. نتایج نشان میدهد بهبود عملکرد صنعت ریل در حمل و نقل بار در گروی (1) انتزاع وظایف تنظیمگری، داوری و سیاستگذاری از شرکت راهآهن ج.ا.ا.، (2) اداره شرکت راهآهن ج.ا.ا. بر اساس منطق بازرگانی و اعطای مسئولیت کامل در احداث زیرساخت و در دسترس نگه داشتن آن، (3) اداره سیر و حرکت، صدور بارنامه، اعطای مجوزها، تنظیم جدول زمانی و تعیین حق دسترسی بر مبنای قواعد نهاد تنظیمگر مستقل، و (4) لحاظ اختیار و مسئولیت کامل در اداره قطار برای شرکت‌های حمل بار، است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
فرشته محمدیان
چکیده
هدف اصلی این مقاله ارائه الگویی برای تدوین و ارزیابی گزارش‌های امکان‌سنجی پروژه‌های مختلف سرمایهگذاری است. برای این منظور، مبتنی بر تحقیقات به روز جهانی، تجربه سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها، بازیگران مالی و مدیران پروژه‌ها از سراسر جهان، الگویی استاندارد شامل هفت گام اساسی(اول، توصیف بستر پروژه، دوم، معرفی اهداف پروژه، ...
بیشتر
هدف اصلی این مقاله ارائه الگویی برای تدوین و ارزیابی گزارش‌های امکان‌سنجی پروژه‌های مختلف سرمایهگذاری است. برای این منظور، مبتنی بر تحقیقات به روز جهانی، تجربه سازمان‌های بین‌المللی، دولت‌ها، بازیگران مالی و مدیران پروژه‌ها از سراسر جهان، الگویی استاندارد شامل هفت گام اساسی(اول، توصیف بستر پروژه، دوم، معرفی اهداف پروژه، سوم، معرفی پروژه، چهارم، امکان‌سنجی فنی و پایداری زیست‌محیطی، پنجم، ارزیابی مالی، ششم، ارزیابی اقتصادی و هفتم، ارزیابی ریسک پروژه) برای تدوین و ارزیابی گزارش‌های تجزیه و تحلیل هزینه- فایده پروژه‌های سرمایهگذاری معرفی و تشریح شده است. بررسی‌ها نشان میدهد که تمرکز اصلی مطالعات داخلی بر بخش‌ها یا پروژه‌های خاص سرمایهگذاری بوده است و به دلیل نگاه خاص بخشی- پروژه‌ای ارائه یک دستورالعمل جامع برای تدوین و ارزیابی گزارش‌های امکان‌سنجی اقتصادی پروژه‌ها در دستور کار نبوده است. اما الگوی ارائه شده در این تحقیق یک الگوی عمومی است که مختص پروژه یا بخش اقتصادی خاصی نیست و میتوان آن را برای انواع پروژه‌های دولتی یا خصوصی و در سطوح مختلف ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به کار گرفت. همچنین در مطالعات داخلی به اصول اساسی تجزیه و تحلیل هزینه- فایده کمتر توجه شده است از این رو، تکیه بر تحقیق حاضر برای نگارش و ارزیابی گزارش‌های ارزیابی اقتصادی و امکان‌سنجی پروژه‌های مختلف سرمایهگذاری توصیه میشود.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
آرش دانیالیان؛ محبوبه دلفان
چکیده
این مطالعه به بررسی واکنش صنعت چندرشته‌ای در بازار سرمایه به تحریمهای اقتصادی، قیمت جهانی کامودیتی‌ها و متغیرهای کلان اقتصادی نرخ ارز و نرخ تورم پرداخته است. در این مطالعه با استفاده از رهیافت تأخیر توزیع شده خودرگرسیون (ARDL) با دادههای ماهانه طی بازه زمانی 1387-1400 مدل پویای پژوهش برآورد شده است. همچنین با استفاده از آزمون کرانه‌های ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی واکنش صنعت چندرشته‌ای در بازار سرمایه به تحریمهای اقتصادی، قیمت جهانی کامودیتی‌ها و متغیرهای کلان اقتصادی نرخ ارز و نرخ تورم پرداخته است. در این مطالعه با استفاده از رهیافت تأخیر توزیع شده خودرگرسیون (ARDL) با دادههای ماهانه طی بازه زمانی 1387-1400 مدل پویای پژوهش برآورد شده است. همچنین با استفاده از آزمون کرانه‌های تاخیر توزیعشده خودرگرسیون (ARDL) رابطه بلندمدت بین شاخص قیمت صنعت چندرشته‌ای و متغیرهای مستقل پژوهش بررسی شده است. ضرایب بلندمدت نشان میدهد که شاخص قیمتی صنعت چندرشته‌ای صنعتی به طور مثبت تحت تاثیر شاخص قیمت جهانی کامودیتی ها و نرخ ارز و به طور منفی تحت تاثیر تحریمهای اقتصادی و نرخ تورم است. نتایج حاصل از مکانیسم تصحیح خطا نشان میدهد که رابطه بلندمدت مدل واقعی است و هر سال 63 درصد از میزان انحراف از مسیر در بلندمدت تصحیح میشود.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
مصطفی حیدری هراتمه
چکیده
وجود شرایط نامشخص، سطح اطمینان سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار میدهد به طوریکه منجر به تغییر رویکرد از منطقی به رفتاری، قضاوت‌هایی مبتنی بر تصورات ذهنی، اطلاعات غیرعلمی، شایعات و شرایط حاکم بر بازار، و در نتیجه موجب پیروی کورکورانه عده‌ایی از فعالان بازار میشود که به آن رفتار رمه‌وار گویند. در مطالعه حاضر، وجود یا ...
بیشتر
وجود شرایط نامشخص، سطح اطمینان سرمایه‌گذاران را تحت تأثیر قرار میدهد به طوریکه منجر به تغییر رویکرد از منطقی به رفتاری، قضاوت‌هایی مبتنی بر تصورات ذهنی، اطلاعات غیرعلمی، شایعات و شرایط حاکم بر بازار، و در نتیجه موجب پیروی کورکورانه عده‌ایی از فعالان بازار میشود که به آن رفتار رمه‌وار گویند. در مطالعه حاضر، وجود یا عدم وجود رفتار رمه‌وار سرمایه‌گذاران شرکت‌های صنعتی در بورس اوراق بهادار تهران بررسی میشود. این پژوهش با استناد به دادههای بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی تیر 1397 تا تیر 1400 و با درنظر گرفتن عوامل مختلفی از جمله سرمایهگذاری نهادی، عوامل بنیادی و عوامل با وقفه به عنوان روند گذشته از طریق یک معادله رگرسیونی، وجود یا عدم وجود رفتار رمه‌وار سرمایه‌گذاران را ارزیابی میکند. نتایج نشان داد که رفتار رمه‌وار در طول دوره مطالعه وجود دارد. هرچند با افزودن الف) عوامل بنیادی متغیرهایی مانند نسبت P/E، گردش سهم، سرمایه بازار و نقدینگی بازار ب) محاسبه عوامل خارجی مانند بی‌ثباتی سیاسی، بحران مالی جهانی و نوسانات قیمت نفت، و ج) اثرات با وقفه، شدت رفتار رمه‌وار با کمی تغییر ملاحظه میشود. با این حال، یافته کلیدی و نهایی، نشان از وجود رفتار رمه‌وار در دوره زمانی تیر 1397 تا تیر 1400 دارد که دقیقا با آنچه که در طی این دوره در بازار بورس تهران شکل گرفت، هم‌خوانی دارد. به عبارت دیگر، سرمایه گذاران کورکورانه اقدامات گروهی از افراد در بازار را به صورت غیرمنطقی و بدون توجه به اطلاعات شخصی یا رعایت اصول علمی در مورد یک سرمایه گذاری یا تصمیم خاص دنبال میکنند. در واقع احساسات منتقل شده در بین مردم ناشی از رفتار هیجانی مبنی بر ورود به بازار بورسی بر تصمیم آنها تأثیر می‌گذارد یا می‌تواند مشورتی، آگاهانه و کنترل‌شده باشد که در آن هنجارهای اجتماعی بر تصمیمات آنها تأثیر می‌گذارند.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
سحر بشیری؛ حسن حیدری
چکیده
هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت صرفههای مقیاس و تحولات آن در صنایع کارخانهای ایران است. صرفههای ناشی از مقیاس، مزیتهای هزینه‌ای است که بنگاهها به‌دلیل مقیاس عملیاتی به‌دست می‌آورند و کاهش هزینه به ازای هر واحد محصول باعث افزایش صرفههای مقیاس میشود. در این مقاله، صرفههای مقیاس در صنایع ایران با رویکرد مبتنی بر مدل‌‌های ...
بیشتر
هدف اصلی این پژوهش بررسی وضعیت صرفههای مقیاس و تحولات آن در صنایع کارخانهای ایران است. صرفههای ناشی از مقیاس، مزیتهای هزینه‌ای است که بنگاهها به‌دلیل مقیاس عملیاتی به‌دست می‌آورند و کاهش هزینه به ازای هر واحد محصول باعث افزایش صرفههای مقیاس میشود. در این مقاله، صرفههای مقیاس در صنایع ایران با رویکرد مبتنی بر مدل‌‌های اقتصادسنجی و با استفاده از برآورد تابع هزینه ترانسلوگ برای دوره زمانی 1399-1381 بر حسب کدهای دو رقمی ISIC بررسی و تحلیل شده است. نتایج نشان داد که روند کشش مقیاس بر حسب هزینه در صنایع کارخانهای ایران برای یک دوره طولانی 19 ساله همواره از 1 کمتر بوده است. چنین نتیجه‌‌ای موید آن است که صنایع ایران در طول تقریبا دو دهه گذشته در دامنه صرفههای ناشی از مقیاس بودهاند و هنوز از این دامنه خارج نشده‌‌اند. در واقع، صنایع کارخانهای ایران هنوز نتوانسته‌‌اند از منافع صرفههای مقیاس بهره ببرند و از این منظر هنوز اندازه‌‌ها و مقیاس‌‌های کوچکی دارند. همچنین اکثر صنایع بزرگ و سرمایه‌‌بر کشور از مقیاس‌‌های نسبتا بزرگی (در قیاس با اقتصاد ایران) برخوردار هستند و توسعه بیشتر آنها نیازمند ورود به بازارهای صادراتی است. در مقابل، اکثر صنایع کاربر کشور با مقیاس کوچک هستند. این امر نشان میدهد توسعه و رشد اندازه بنگاهها از طریق تقویت صنایع مذکور و رفع مشکلات و موانع تولید سبب شکوفایی بیشتر آنها و بهره‌‌برداری بیشتر از صرفههای ناشی از مقیاس میشود.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
سمانه نورانی آزاد
چکیده
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرریزهای فضایی شاخصهای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال بخش صنعت استانهای ایران است. بدین‌منظور از دادههای صنایع کارخانهای 31 استان کشور طی سال‌های 1399-1381 استفاده شد تا اثرات دسترسی افراد به خدمات مخابراتی و ارتباطات در صنایع کارخانهای و سهم صنایع برخوردار از موجودی سرمایه سخت‌افزار و نرم‌افزارهای ...
بیشتر
هدف پژوهش حاضر بررسی نقش سرریزهای فضایی شاخصهای توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات بر اشتغال بخش صنعت استانهای ایران است. بدین‌منظور از دادههای صنایع کارخانهای 31 استان کشور طی سال‌های 1399-1381 استفاده شد تا اثرات دسترسی افراد به خدمات مخابراتی و ارتباطات در صنایع کارخانهای و سهم صنایع برخوردار از موجودی سرمایه سخت‌افزار و نرم‌افزارهای کامپیوتری بر اشتغال بررسی شود؛ بنابراین با به‌کارگیری دادههای تابلوی در چارچوب مدل دوربین فضایی نسبت به برآورد مدل اقدام شد. نتایج پژوهش بیانگر مثبت و معنادار بودن اثرات مستقیم و سرریزهای فضایی متغیرهای ارزش افزوده و شدت انرژی بر اشتغال بخش صنعت است. همچنین نتایج حاصل از اثر ICT بر اشتغال صنعت گویای آن است که شاخص دسترسی افراد به خدمات مخابراتی و ارتباطات در صنایع کارخانهای اثر اشتغال‌زدایی بر بخش صنعت کشور دارد؛ یعنی یک درصد افزایش این شاخص، اشتغال صنعتی هر استان را 072/0 درصد و استانهای همجوار به‌میزان 167/0 درصد کاهش داده است که ماحصل آن کاهش 239/0 درصدی اشتغال کل بخش صنعت خواهد بود. درحالی‌که نتایج حاصل از شاخص سهم صنایع برخوردار از موجودی سرمایه نرم‌افزاری و سخت‌افزارهای کامپیوتری اثر اشتغال‌زایی را نشان میدهد؛ به‌طوری‌که یک درصد افزایش موجودی سرمایه ICT میزان اشتغال در هر استان را به میزان 02/0 درصد و سرریزهای فضایی استانهای همجوار به میزان 202/0 درصد افزایش داده و در مجموع منجر به روند افزایشی 222/0 درصدی اشتغال کل بخش صنعت ایران شده است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
محمدرضا ریماز؛ کریم آذربایجانی؛ سارا قبادی؛ الهام اسمعیلی پورماسوله
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثر شوک تحریمهای اقتصادی بر شاخص رقابتپذیری صنعتی با تاکید بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادرات با رویکرد خود رگرسیون برداری ساختاری در بازه زمانی 2020- 1990میباشد. نتایج حاکی از آن است شوک ناشی از شاخص قیمت کالاهای وارداتی بر شدت صنعتی شدن اثری با نوسانات مثبت و منفی داشته و بر کیفیت صادرات در ابتدای دوره، اثر ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی اثر شوک تحریمهای اقتصادی بر شاخص رقابتپذیری صنعتی با تاکید بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادرات با رویکرد خود رگرسیون برداری ساختاری در بازه زمانی 2020- 1990میباشد. نتایج حاکی از آن است شوک ناشی از شاخص قیمت کالاهای وارداتی بر شدت صنعتی شدن اثری با نوسانات مثبت و منفی داشته و بر کیفیت صادرات در ابتدای دوره، اثر منفی و در پایان دوره، اثر مثبت داشته است. از طرفی شوک ناشی از شاخص قیمت کالاهای صادراتی بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادرات با نوسانات مثبت و منفی همراه بوده است. رابطه مبادله بر شدت صنعتی شدن بی‌‌تاثیر و بر کیفیت صادرات اثر مثبت داشته است. تولید و صادرات نفت خام بر شدت صنعتی شدن اثری با نوسانات مثبت، منفی و درنهایت خنثی، و بر کیفیت صادرات اثربخشی مثبت داشته است. اثر سرمایهگذاری مستقیم خارجی بر شدت صنعتی شدن مثبت و بر کیفیت صادرات منفی میباشد. شوک نسبت تراز تجاری به تولید ناخالص داخلی بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادارت با نوسانات مثبت و منفی و در اخر خنثی اثرگذار بوده است. باتوجه به نتایج فوق میتوان استدلال نمود تأثیر تحریمهای اقتصادی بر شاخص شدت صنعتی‌شدن و کیفیت صادرات تاحدودی بستگی به سیاستهای دولت، سرمایه‌‌گذاری‌‌های مرتبط با تحقیق و توسعه و تدوین استراتژی صنعتی شدن دارد.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
سعید راسخی؛ سید حمید خدام‌الحسینی
چکیده
افزایش فزاینده تولید زباله‌های الکترونیکی نگرانی و دغدغه‌هایی را برای جامعه بشری به‌ویژه در رابطه با محیط‌زیست ایجاد کرده است. زباله‌ها علاوه‌بر آلودگی‌های زیست‌محیطی، تأثیرات مخربی بر سلامتی انسان دارند. در این راستا، فرضیه تحقیق حاضر این است که آیا در کنار متغیرهایی همچون شدت برق، شدت انرژی و شهرنشینی، فناوری پیشرفته و مزیت ...
بیشتر
افزایش فزاینده تولید زباله‌های الکترونیکی نگرانی و دغدغه‌هایی را برای جامعه بشری به‌ویژه در رابطه با محیط‌زیست ایجاد کرده است. زباله‌ها علاوه‌بر آلودگی‌های زیست‌محیطی، تأثیرات مخربی بر سلامتی انسان دارند. در این راستا، فرضیه تحقیق حاضر این است که آیا در کنار متغیرهایی همچون شدت برق، شدت انرژی و شهرنشینی، فناوری پیشرفته و مزیت نسبی در فناوریهای مرتبط با محیط‌زیست بر تولید زباله‌های الکترونیکی مؤثر است. حدود این پژوهش، براساس آخرین دادههای قابل دسترس، دوره زمانی 2020-2010 و 10 کشور منتخب سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) میباشد. نتایج تحقیق حاضر براساس الگوی دادههای تابلویی نشان میدهد مزیت نسبی در فناوریهای مرتبط با محیط‌زیست اثر کاهنده بر زباله‌های الکترونیکی دارد و بر این اساس، توصیه اصلی این مقاله تأکید ویژه به نوآوریهای سبز در کاهش زباله‌های الکترونیکی خطرناک میباشد. همچنین توصیه میشود مدیریت نوآوری و فناوری در راستای کاهش زباله‌های الکترونیکی و توسعه پایدار شکل گیرد.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
یوسف محنت فر؛ میلاد چشم اغلیده؛ مجید آقایی
چکیده
به دنبال افزایش نرخ رشد اقتصادی، دولت‌ها به‌طور فعال در حال بهینه‌سازی کارایی بودجه خود هستند. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت‌ها و رشد اقتصادی با تأکید بر کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به‌ویژه گروه D8 در بازه زمانی 2010 تا 2021 و با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی (SYS-GMM) انجام شده است. نتایج نشان میدهد که در ...
بیشتر
به دنبال افزایش نرخ رشد اقتصادی، دولت‌ها به‌طور فعال در حال بهینه‌سازی کارایی بودجه خود هستند. این پژوهش با هدف بررسی رابطه بین کسری بودجه دولت‌ها و رشد اقتصادی با تأکید بر کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه به‌ویژه گروه D8 در بازه زمانی 2010 تا 2021 و با روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی (SYS-GMM) انجام شده است. نتایج نشان میدهد که در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه به ویژه گروه D8، ضریب منفی کسری بودجه بر رشد اقتصادی را میتوان به نگرانیهایی مانند اثر ازدحام، نرخهای بالای بهره یا کاهش اعتماد به اقتصاد به دلیل عدم تعادل مالی و حمایت از رویکرد نئوکلاسیکها نسبت داد. علاوه بر آن تاثیر مثبت تقریباً یکبهیکی بین رشد اقتصادی گذشته و سطح فعلی رشد اقتصادی وجود دارد. با اینحال، این پژوهش به درک تأثیر پایدار کسری بودجه بر شرایط اقتصادی فعلی در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه کمک میکند. با توجه به یافتهها، سیاست‌گذاران باید اتخاذ تدابیری را در نظر بگیرند که رشد اقتصادی پایدار را تقویت کند و درعینحال در مدیریت کسری بودجه احتیاط کند.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
علی اصغر سالم؛ معصومه عزیزخانی
چکیده
شیوع مصرف دخانیات در سطح خرد باعث تغییر ترکیب و سهم گروه‌های کالایی در سبد مصرفی خانوار شده و به تبع آن میزان تقاضا برای اقلام ضروری و ارزشمند کاهش می‌یابد. با عنایت به نرخ پایین مالیات بر دخانیات و بی‌تأثیر بودن آن در میزان مصرف طی سال‌های گذشته، طبق لایحه مصوب بودجه، از ابتدای سال 1402برخلاف سنوات قبل، مالیات برای هر نخ سیگار در نظر ...
بیشتر
شیوع مصرف دخانیات در سطح خرد باعث تغییر ترکیب و سهم گروه‌های کالایی در سبد مصرفی خانوار شده و به تبع آن میزان تقاضا برای اقلام ضروری و ارزشمند کاهش می‌یابد. با عنایت به نرخ پایین مالیات بر دخانیات و بی‌تأثیر بودن آن در میزان مصرف طی سال‌های گذشته، طبق لایحه مصوب بودجه، از ابتدای سال 1402برخلاف سنوات قبل، مالیات برای هر نخ سیگار در نظر گرفته میشود. از این‌رو در مطالعه حاضر با به‌کارگیری مدل سیستم تقاضای EASI و استخراج کشش‌های قیمتی و درآمدی، به بررسی تأثیر اجرای سیاست مذکور بر رفاه خانوار مناطق شهری ایران بر اساس اطلاعات سال 1399-1398 همراه با شبیه‌سازی این اطلاعات در سال1401و لحاظ برخی متغیرهای جمعیت‌شناختی در ابعاد فردی و اجتماعی پرداخته شده است. نتایج نشان میدهد، سیگار داخلی و خارجی از نظر قیمتی، اقلامی کم‌کشش هستند و استفاده از سیاستهای قیمتی(مانند مالیات) به لحاظ کاهش مصرف، اثر زیادی ندارند؛ از جانب دیگر، کشش درآمدی کمتر از یک، آنها را را جزء کالاهای ضروری خانوار قرار داده و اجرای سیاست مذکور با افزایش هزینه مربوط به دخانیات، سبب کاهش رفاه خانوار به میزان 1،448،939 ریال میشود. همچنین متغیرهایی مانند حضور نوجوان در خانواده، تعداد بزرگسالان، جنسیت، تأهل، بیوه و مطلقه بودن سرپرست خانوار) تأثیر معنادار و مثبت بر تقاضای سیگار داخلی و خارجی و متغیرهای حضور کودک در خانواده، شاغل و درآمد ن سرپرست خانوار و سال‌های تحصیل سرپرست خانوار و همسر وی تأثیر منفی بر تقاضای مصرف سیگار داخلی و خارجی داشته است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
علی فلاحتی؛ افشین باغفلکی؛ مجتبی الماسی
چکیده
صنعتی شدن یکی از سیاستهای مهم برای افزایش رشد اقتصادی است، توجه به نابرابری درآمد به‌عنوان یکی از شاخصهای کیفیت رشد اقتصادی، ساختاری از توسعه صنعت را تعریف میکند که علاوه بر دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر، کیفیت رشد اقتصادی مطلوبی را نیز ایجاد نماید. در این راستا مطالعه حاضر با استفاده از شواهد آماری استانهای ...
بیشتر
صنعتی شدن یکی از سیاستهای مهم برای افزایش رشد اقتصادی است، توجه به نابرابری درآمد به‌عنوان یکی از شاخصهای کیفیت رشد اقتصادی، ساختاری از توسعه صنعت را تعریف میکند که علاوه بر دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر، کیفیت رشد اقتصادی مطلوبی را نیز ایجاد نماید. در این راستا مطالعه حاضر با استفاده از شواهد آماری استانهای ایران برای دوره زمانی 1398-1388 و رهیافت دادههای پانل به بررسی اثر متنوع‌سازی فعالیتهای صنعتی بر نابرابری درآمد می‌‌‌‌پردازد. نتایج شاخص متنوع‌سازی فعالیتهای صنعتی نشان میدهد که بیشترین مقدار این شاخص برای استان بوشهر برابر 0.8 و کمترین مقدار آن برای استان تهران برابر 0.09 است. علاوه‌بر این، ضریب جینی در استان سیستان و بلوچستان برابر با 44/0 و در استان خراسان جنوبی برابر با 33/0 است. نتایج دادههای پانل نشان میدهد که مخارج دولت، مخارج آموزشی و رشد اقتصادی اثر مثبت و معنیداری بر نابرابری درآمد دارد و تمرکز صنعتی و مجذور رشد اقتصادی اثر منفی بر نابرابری درآمد دارد. بنابراین، متنوع‌سازی فعالیتهای صنعتی براساس مزیتهای نسبی منطقه برای دستیابی به توزیع مطلوب درآمدها از اهمیت بالایی برخوردار است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
خدیجه حسن زاده؛ کیومرث شهبازی؛ محمد موحدی؛ اولیویر گوسانس
چکیده
هدف از این مطالعه بررسی جنبه‌های جدید تئوری یادگیری از طریق صادرات است. بدین‌منظور نمونه‌ای متشکل از 104 شرکت کوچک و متوسط (SMEs) در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده است. این داده‌ها براساس پرسشنامه‌ی اقتباس شده از بررسی‌های نوآوری جامعه (CIS) است که هدف آن جمع‌آوری دادههای نوآوری از شرکت‌های ...
بیشتر
هدف از این مطالعه بررسی جنبه‌های جدید تئوری یادگیری از طریق صادرات است. بدین‌منظور نمونه‌ای متشکل از 104 شرکت کوچک و متوسط (SMEs) در استان آذربایجان غربی با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شده است. این داده‌ها براساس پرسشنامه‌ی اقتباس شده از بررسی‌های نوآوری جامعه (CIS) است که هدف آن جمع‌آوری دادههای نوآوری از شرکت‌های کشورهای اروپایی است و برای انعکاس شرایط اقتصادی ایران بومی‌سازی شده است. پرسشنامه توسط مدیران شرکت‌های منتخب از خرداد 1400 تا پایان شهریور 1400 تکمیل شده است. سپس دو شاخص تنوع سیمپسون و شانون- وینر، برای تنوع نوآوری شرکت‌ها محاسبه شده است. برای متغیر صادرات دو شاخص استمرار صادرات و تنوع گسترده به‌کار گرفته شده است. سپس، شاخص شدت نهاده‌ی نوآوری، محدودیت‌های صادراتی و ویژگی‌های فردی و سازمانی مدیر شرکت با استفاده از تکنیک تحلیل تناظر چندگانه (MCA) محاسبه شد. در نهایت از مدل معادلات ساختاری تعمیم‌یافته (GSEM) برای برآورد مدل اقتصادسنجی مورد نظر استفاده شد. با توجه به نتایج به‌دست آمده، استمرار صادرات و دسترسی به بازارهای متنوع‌تر صادراتی اثر مثبت و معنادار بر تنوع نوآوری دارد ولی با توجه به ضرایب برآوردی نخست، باید شرایطی فراهم شود که فرایند استمرار صادرات برای این بنگاهها تسهیل گردد، سپس صادرات به مناطق مختلف در برنامه آنها قرار گیرد.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
صلاح سلیمیان؛ آزاده اشرفی
چکیده
بر اساس یک توافق عمومی ضمنی، رضایت و تعهد کارمندان تحت تأثیر پاداش‌‌های کامل قرار دارد؛ بنابراین ادراک مدیران از استفاده مناسب و مؤثر برنامه‌‌های پاداش جهت افزایش کارایی ضروری است. اما یکی از مهم‌‌ترین مشکلات موجود در این زمینه عدم توانایی تفکیک مناسب انواع نیروی کار بر اساس بهره‌‌وریشان به‌هنگام توزیع پاداش است که باعث میشود ...
بیشتر
بر اساس یک توافق عمومی ضمنی، رضایت و تعهد کارمندان تحت تأثیر پاداش‌‌های کامل قرار دارد؛ بنابراین ادراک مدیران از استفاده مناسب و مؤثر برنامه‌‌های پاداش جهت افزایش کارایی ضروری است. اما یکی از مهم‌‌ترین مشکلات موجود در این زمینه عدم توانایی تفکیک مناسب انواع نیروی کار بر اساس بهره‌‌وریشان به‌هنگام توزیع پاداش است که باعث میشود در بسیاری موارد نیروی کار با بهرهوری بالا و پایین به یک اندازه پاداش دریافت کنند. پژوهش حاضر با طراحی یک بازی ایستا با اطلاعات کامل بین مدیران و نیروی کار آنها و با توجه به پیامدهای بازیکنان، درصدد است که نشان دهد در برخی موارد حتی توزیع پاداش نامناسب می‌تواند از برابری پاداش برای انواع نیروی کار نیز فراتر رود به‌گونه‌ای که به نیروی کار با بهرهوری پایین‌‌تر پاداش بیشتری نسبت به نیروی کار با بهرهوری بالاتر پرداخت شود. از این رو، در این پژوهش ارتباط متقابل مدیران و نیروی کار از طریق نظریه‌‌ی بازیها مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظوراستراتژی مدیران در پنج حالت و استراتژی کارکنان در سه حالت طراحی گردید. نتایج نشان داد که در نقطه تعادل، استراتژی مدیران توزیع پاداش مستمر و یکسان به کارکنان با بهرهوری بالاتر خواهد بود و کارکنان نیز استراتژی تلاش بیشتر جهت افزایش بهرهوری (و لذا دریافت پاداش) را انتخاب خواهند کرد. نهایتاً پیشنهاد می‌‌گردد جهت ایجاد انگیزه و تلاش بیشتر کارکنان و در نتیجه افزایش بهرهوری آنان، توزیع پاداش بین کارکنان با بهرهوری بالاتر و به صورت مستمر و یکسان باشد.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
حسن ثاقب؛ امید رنجبر؛ فتح‌اله تاری
چکیده
در حال حاضر تطابق مناسبی بین نیازهای وارداتی عراق و تنوع کالاهای صادراتی ایران به آن کشور وجود ندارد. طبق آمار مرکز تجارت بین‌الملل، بیش از نیمی از نیازهای وارداتی این کشور مربوط به ماشین‌آلات مکانیکی و الکتریکی و تجهیزات حمل و نقل (16,8 میلیارد دلار) با سهمی در حدود 30 درصد و محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (11,4 میلیارد دلار) با سهمی ...
بیشتر
در حال حاضر تطابق مناسبی بین نیازهای وارداتی عراق و تنوع کالاهای صادراتی ایران به آن کشور وجود ندارد. طبق آمار مرکز تجارت بین‌الملل، بیش از نیمی از نیازهای وارداتی این کشور مربوط به ماشین‌آلات مکانیکی و الکتریکی و تجهیزات حمل و نقل (16,8 میلیارد دلار) با سهمی در حدود 30 درصد و محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (11,4 میلیارد دلار) با سهمی در حدود 20 درصد میباشد که ایران به‌ترتیب در حدود 3.4 درصد و 16.5 درصد از کل نیاز بازار عراق در بخش‌های مذکور را به خود اختصاص داده است. مقاله حاضر با هدف شناسایی فرصت‌های صادراتی ایران به عراق و اولویت‌بندی آنها از طریق تلفیق مدل پشتیبان تصمیم و رویکردهای پیچیدگی اقتصادی و فضای محصول بهره برده است. تعداد 627 فرصت صادراتی حسب کدهای کالایی چهار رقمی HS شناسایی شده و به تفکیک ده بخش کالایی اصلی اولویت‌بندی شده است. نتایج نشان میدهد که ایران در نیمی از محصولات در بازار عراق همراه با مزیت نسبی حضور دارد؛ به‌طوری‌که توان صادراتی ایران به بازار عراق (مبتنی بر مزیت نسبی آشکار شده) در سطحی بالاتر نسبت به رقبای آن بازار است. از 590 محصول (حسب HS چهار رقمی) که ایران با مزیت قوی‌تر از سایر رقبا به بازار عراق صادر میکند، تنها در 123 مورد در سطح بین‌المللی واجد مزیت نسبی است؛ همچنین تعداد 351 گروه کالایی که از پیچیدگی نسبتا بالایی برخوردار هستند، فقط 35 مورد در سطح بین‌المللی واجد مزیت نسبی است. علاوه‌بر این، از میان گروه‌های کالایی صادراتی ایران، تنها برای 55 گروه در سطحی فراتر از 50 درصد قابلیت‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز برای تولید در اقتصاد کشور فراهم شده است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
علی فلاحتی؛ الهام رضائی؛ شهرام فتاحی؛ عبدالرضا کرانی
چکیده
در این مقاله باتوجه به دادههای فصلی دوره زمانی 1375-1399 و با استفاده از مدل انحصار چندجانبه قیمت- ماشه‌ای گرین و پورتر اثر شوک‌های منفی تقاضا بر رفتار و ساختار بازار گوشت قرمز ایران ارزیابی شد. برای این‌منظور یک سیستم معادلات متشکل از سه تابع تقاضا، عرضه و شکاف قیمت- هزینه[1] به‌صورت همزمان تصریح شد تا براساس آن شوک‌های بزرگ و منفی ...
بیشتر
در این مقاله باتوجه به دادههای فصلی دوره زمانی 1375-1399 و با استفاده از مدل انحصار چندجانبه قیمت- ماشه‌ای گرین و پورتر اثر شوک‌های منفی تقاضا بر رفتار و ساختار بازار گوشت قرمز ایران ارزیابی شد. برای این‌منظور یک سیستم معادلات متشکل از سه تابع تقاضا، عرضه و شکاف قیمت- هزینه[1] به‌صورت همزمان تصریح شد تا براساس آن شوک‌های بزرگ و منفی تقاضا با استفاده از پسماندهای تابع تقاضا و رویکرد جستجوی شبکهای شناسایی شوند. نتایج دلالت بر آن دارد که بازار ستاده گوشت قرمز بهدنبال کاهش غیرمنتظره تقاضا، رقابتیتر شده است و اما ساختار بازار عوامل (دام زنده) تغییر نکرد. با استفاده از آزمونهای کمکی، نتایج این تحقیق مبنی بر قیمتپذیر بودن عوامل مجددا تأیید شد. با استفاده از نتایج این تحقیق میتوان سیاستهایی جهت ارتقای رقابت در صنعت نهاده و ستاده گوشت قرمز تدوین کرد.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
مصطفی سعادتی پور؛ رمضان حسین زاده
چکیده
نحوة استقرار فعالیتهای مختلف اقتصادی به‌خصوص فعالیتهای صنعتی در یک منطقه می‌تواند بر بسیاری از متغیرهای اقتصادی مانند تولید و اشتغال اثرگذار باشد. در این مقاله اثرات مستقیم و سرریزی تجمع صنعتی بر اشتغال بخش صنعت استانهای ایران ارزیابی میشود. برای این‌منظور ضمن استفاده از دادههای پنلی ۳۱ استان برای دوره 1398-1385، مدل اقتصادسنجی ...
بیشتر
نحوة استقرار فعالیتهای مختلف اقتصادی به‌خصوص فعالیتهای صنعتی در یک منطقه می‌تواند بر بسیاری از متغیرهای اقتصادی مانند تولید و اشتغال اثرگذار باشد. در این مقاله اثرات مستقیم و سرریزی تجمع صنعتی بر اشتغال بخش صنعت استانهای ایران ارزیابی میشود. برای این‌منظور ضمن استفاده از دادههای پنلی ۳۱ استان برای دوره 1398-1385، مدل اقتصادسنجی فضایی تخمین زده میشود. نتایج تخمین مدل دوربین فضایی (SDM) با اثرات ثابت فضایی حاکی از آن است که متغیر ارزشافزوده بخش صنعت به‌طور مستقیم اثر مثبت و معناداری بر اشتغال صنعتی استانها دارد اما اثرگذاری فضایی (سرریزی) این متغیر بر اشتغال صنعتی استانها منفی و معنی‌دار است. همچنین اثرگذاری مستقیم و فضایی سرمایهگذاری صنعتی مثبت و بیمعنی میباشد. از طرفی اثرگذاری مستقیم شاخص تجمع صنعتی بر اشتغال صنعتی مثبت و معنادار است. علاوه بر این نتایج دلالت بر آن دارد که اثر فضایی یا سرریزی شاخص تجمع صنعتی بر اشتغال صنعتی استانها مثبت و معنادار است.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
بهروز صادقی عمروآبادی؛ نسرین منصوری
چکیده
قانون دوم ترمودینامیک یا قانون آنتروپی هشداری است به فعالان اقتصادی و سیاست‌گذاران اقتصادی که هدف رشد اقتصادی نامحدود را بدون توجه به ظرفیت محیط‌زیست دنبال میکنند. هدف محوری این مقاله پاسخ به این سؤال است که آیا نهاده انرژی با سرمایه و سایر نهاده‌ها در صنایع خودرو، شیمیایی و خوراکی جانشین است. برای این‌منظور ضمن استفاده از دادههای ...
بیشتر
قانون دوم ترمودینامیک یا قانون آنتروپی هشداری است به فعالان اقتصادی و سیاست‌گذاران اقتصادی که هدف رشد اقتصادی نامحدود را بدون توجه به ظرفیت محیط‌زیست دنبال میکنند. هدف محوری این مقاله پاسخ به این سؤال است که آیا نهاده انرژی با سرمایه و سایر نهاده‌ها در صنایع خودرو، شیمیایی و خوراکی جانشین است. برای این‌منظور ضمن استفاده از دادههای شرکت‌های نمایه‌شده در بورس اوراق بهادار تهران برای دوره زمانی ۱۳۸۶-۱۴۰۰، تابع هزینه ترانسلوگ تخمین زده شد. جانشینی نهاده‌ها در صنایع مورد نظر براساس کشش‌های قیمتی و همچنین کشش جانشینی آلن مورد قضاوت قرار گرفت. برخلاف انتظارات نظری نتایج نشان داد که کشش‌های قیمتی و کشش‌های جانشینی آلن بین برق و سایر حامل‌های انرژی منفی است و لذا این نهاده‌ها جانشین برق نیستند. به‌عبارت دیگر در فرایند تولید صنایع فوق‌الذکر نهاده برق و سایر شقوق انرژی مورد نیاز می‌باشند. همچنین یافته‌های این پژوهش نشان داد کشش جانشینی آلن بین برق و سرمایه منفی است و لذا این دو نهاده مکمل یکدیگر می‌باشند. باتوجه به اینکه در صنایع منتخب امکان جانشینی برق با سایر نهاده نیست میتوان نتیجه گرفت که رشد این صنایع بدون توجه به ظرفیت محیط‌زیست، آثار مخرب زیست‌محیطی فراورانی را به‌واسطه تأمین انرژی برای این صنایع به همراه خواهد داشت.
اقتصاد صنعتی و ساختار، عملکرد و رفتار
حجت حسین زاده؛ حسین اصغرپور؛ جعفر حقیقت
چکیده
مقامات پولی برای اعمال یک سیاست پولی موفقیت‌آمیز، ضروری ست ارزیابی صحیحی از زمان و میزان تأثیر این سیاست بر متغیرهای اقتصادی در شرایط مختلف داشته باشند. در این مقاله با استفاده از دادههای فصلی بانک مرکزی، سهم کانال‌های مختلف اثرگذاری سیاستهای پولی بر تولید بخش صنعتی و سطح عمومی قیمت‌ها در دوره 1374-1398 تعیین میشود. برای این‌منظور ...
بیشتر
مقامات پولی برای اعمال یک سیاست پولی موفقیت‌آمیز، ضروری ست ارزیابی صحیحی از زمان و میزان تأثیر این سیاست بر متغیرهای اقتصادی در شرایط مختلف داشته باشند. در این مقاله با استفاده از دادههای فصلی بانک مرکزی، سهم کانال‌های مختلف اثرگذاری سیاستهای پولی بر تولید بخش صنعتی و سطح عمومی قیمت‌ها در دوره 1374-1398 تعیین میشود. برای این‌منظور ضمن استفاده از روش مارکوف سوئیچینگ خودتوضیح برداری (MSVAR)، دو مدل درون‌زا و برون‌زا تحت دو رژیم صفر و یک برآورد میشود. باتوجه به بانک محور بودن نظام تأمین مالی ایران انتظار می‌رود که کانال اعتباری نقش فعالی در انتقال پولی بر بخش تولید دشته باشد. نتایج این تحقیق، اثر سیاست پولی بر تولید و تورم از طریق کانال اعتباری در هر دو رژیم را تأیید کرد. همچنین نتایج مؤید آن است که کانال‌های نرخ ارز و مسکن در انتقال اثر سیاستهای پولی به تولید و سطح عمومی قیمت‌ها مؤثر بودهاند. باتوجه به سهم عمده اجاره در سبد خانوارها مشخص گردید که نوسانات قیمت مسکن در رژیم صفر نسبت به رژیم یک آثار تورمی بیشتری دارد. کانال قیمت سهام در مقایسه با سایر کانال‌ها تأثیر کمتری در انتقال سیاستهای پولی بر سطح تولید و تورم داشته است. باتوجه به نتایج فوق ضروری است به ثبات ارزی توجه بیشتری شود و علاوه بر این به بازار سرمایه به‌عنوان ابزار مناسبی برای هدایت منابع به فعالیتهای مولد توجه بیشتری شود.
