با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

2 کارشناس ارشد مطالعات اقتصادی، سازمان توسعه تجارت ایران.

3 استاد گروه اقتصاد بازرگانی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.

10.30473/jier.2023.68276.1396

چکیده

‌‌‌‌در حال حاضر تطابق مناسبی بین نیازهای وارداتی عراق و تنوع کالاهای صادراتی ایران به آن کشور وجود ندارد. طبق آمار مرکز تجارت بین‌الملل، بیش از نیمی از نیازهای وارداتی این کشور مربوط به ماشین‌آلات مکانیکی و الکتریکی و تجهیزات حمل و نقل (16,8 میلیارد دلار) با سهمی در حدود 30 درصد و محصولات کشاورزی و صنایع غذایی (11,4 میلیارد دلار) با سهمی در حدود 20 درصد می‌باشد که ایران به‌ترتیب در حدود 3.4 درصد و 16.5 درصد از کل نیاز بازار عراق در بخش‌های مذکور را به خود اختصاص داده است. مقاله حاضر با هدف شناسایی فرصت‌های صادراتی ایران به عراق و اولویت‌بندی آن‌ها از طریق تلفیق مدل پشتیبان تصمیم و رویکردهای پیچیدگی اقتصادی و فضای محصول بهره برده است. تعداد 627 فرصت صادراتی حسب کدهای کالایی چهار رقمی HS شناسایی شده و به تفکیک ده بخش کالایی اصلی اولویت‌بندی شده است. نتایج نشان می‌دهد که ایران در نیمی از محصولات در بازار عراق همراه با مزیت نسبی حضور دارد؛ به‌طوری‌که توان صادراتی ایران به بازار عراق (مبتنی بر مزیت نسبی آشکار شده) در سطحی بالاتر نسبت به رقبای آن بازار است. از 590 محصول (حسب HS چهار رقمی) که ایران با مزیت قوی‌تر از سایر رقبا به بازار عراق صادر می‌کند، تنها در 123 مورد در سطح بین‌المللی واجد مزیت نسبی است؛ همچنین تعداد 351 گروه کالایی که از پیچیدگی نسبتا بالایی برخوردار هستند، فقط 35 مورد در سطح بین‌المللی واجد مزیت نسبی است. علاوه‌بر این، از میان گروه‌های کالایی صادراتی ایران، تنها برای 55 گروه در سطحی فراتر از 50 درصد قابلیت‌ها و توانمندی‌های مورد نیاز برای تولید در اقتصاد کشور فراهم شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Bukola B. O., (2018). “An Application of the Decision Support Model to Louisiana’s Exports”, The International Journal of Social Sciences and Humanities Invention, 5(01): 4307-4313 DOI: 10.18535/ijsshi/v5i1.10 , 4313-4303.
Cuyvers L, De Pelsmacker P, Rayp G, Roozen I.T.M. (1995). A decision support model for the planning and assessment of export promotion activities by government export promotion institutions the Belgian case. International Journal of Research in Marketing, 12(2).173-186
Cuyvers, L., & Viviers, W. (Eds.). (2012). Export promotion : a decision support model approach. Sun Press.
 
 
De Piñeres, S. A. G., & Ferrantino, M. (1997). Export diversification and structural dynamics in the growth process: The case of Chile. Journal of development Economics, 52(2).375-391.
Hamwey, R., Pacini, H., & Assunção, L. (2013). Mapping green product spaces of nations. The Journal of Environment & Development, 22(2), 155-168.
Hausmann, R., & Klinger, B. (2007). The structure of the product space and the evolution of comparative advantage. CID Working Paper Series.
Hausmann, R., C. A. Hidalgo, S. Bustos, et al. 2014. The Atlas of Economic Complexity: Mapping Paths to Prosperity. Cambridge, MA: MIT Press.
 
Hausmann, R., J. Hwang, and D. Rodrik. 2007. “What You Export Matters.” Journal of Economic Growth 12: 1–25. doi:10.1007/s10887-006-9009-4.
Hidalgo, C. (2009). ‘The dynamics of economic complexity and the product space over a 42-year period’, Center for International Development, Working Paper, Harvard University.
Hidalgo, C. A., and R. Hausmann. 2009. The Building Blocks of Economic Complexity. Proceedings of the National Academy of Sciences 106: 10570–10575. doi:10.1073/pnas.0900943106.
    https://www.irica.gov.ir/
Jacobs. Carli., Viviers. Wilma., Steenkamp. Ermie., (2014). “Identifying Accessible Export Opportunities for South Africa in South America”, Journal of Economic and Financial Sciences, JEF, 7(1), 13-34.
Khan M & and U Afzal; 2016. The Diversification and Sophistication of Pakistan’s Exports: The Need for Structural Transformation. The Lahore Journal of Economics. 99–127.
Konstantakopoulou, I., Tsionas, M. 2023. Identifying Export Opportunities: Empirical Evidence from the Southern Euro Area Countries. (IF 1.173) Pub Date: 2023-04-25.
Konstantakopoulou, Ioanna., (2020). Realistic export opportunities for the Greek Economy, Economics Bulletin, Volume 40, Issue 1, pages 87-95.
Pearson, J, Viviers, W, Cuyvers, L and Naudé, W (2010), Identifying export opportunities for South Africa in the southern engines: A DSM approach, International Business Review, 19(4). 345-359
Rodrik. (2008). Industrial Policy: Don’t Ask Why, Ask How Middle East Development Journal (MEDJ), World Scientific Publishing Co. Pte. Ltd., 1(01) 1–29.
Sachs, J. and Warner, A. (1997). Natural resource abundance and economic growth, updated version of 1995 NBER working paper, 5398. Center for International Development and Harvard Institute for International Development, November
Sachs, J.D. and Warner, A. (1995) Economic Reform and the Process of Global Integration. Brookings Papers on Economic Activity, 1, 1-95. http://dx.doi.org/10.2307/2534573.
Susara. J., Jansen van Rensburg., Wilma Vivers., Martin Cameron, Ali Parry ., (2019). “Identifying export opportunities between IORA member states using the TRADE-DSM® methodology: a case study involving South Africa and Thailand”, Journal of the Indian Ocean Region , 15(1): 78-96.
Viviers. Wilma., Cuyvers. Ludo., Steenkamp. Ermie., Grater. Sonja., Matthee. Marianne., Krugell. Waldo., (2014). “Identifying New Product And Service Export Opportunities For South Africa Using A Decision Support Model”, International Business & Economics Research Journal , November/December 2014 Volume 13, Number 6, 1418-1403.
Fortunato, P & Razo, C & Vrolijk, K. (2015). Operationalizing the Product Space: A Road Map to Export Diversification, UNCTAD Discussion. 219.