با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آیت الله بروجردی (ره)، بروجرد، لرستان، ایران.

چکیده

با توجه به فضای غیررقابتی حاکم بر صنعت خودروسازی ایران، مطالعه حاضر تلاش می­کند تا با بررسی وضعیت تمرکز در بازار خودرو، میزان اثربخشی تصمیمات نهاد تنظیم­گر شورای رقابت را مورد ارزیابی قرار دهد. بر این اساس و با توجه به نتایج حاصل از محاسبه شاخص­های ضریب تمرکز بازار، هرفیندلال - هیرشمن، هال - تایدمن و آنتروپی نسبی، می­توان گفت که شدت تمرکز بازار خودرو سواری کشور طی دوره تنظیم­گری شورای رقابت (1398-1390) نسبت به دوره 1390-1375 تغییر چندانی نداشته و همچنان این بازار به شدت انحصاری و متمرکز است. همچنین و بر اساس شاخص­های ضریب جینی و ضریب تغییرات، به دلیل ورود بنگاه­های تولیدی کوچک و عدم تغییر معنادار سهم بازاری دو بازیگر اصلی بازار خودرو ایران (شرکت­های ایران خودرو و سایپا)، نابرابری و شدت پراکندگی سهم بازاری، در بازار خودرو ایران به صورت محسوسی طی این دوره افزایش یافته است. در این راستا، می­توان از: 1- نبود ظرفیت­های قانونی لازم جهت دخالت شورای رقابت در سیاست های تجاری و صنعتی، 2- ماهیت مدیریت دولتی صنعت خودرو، 3- حذف رقبای خارجی از طریق موانع تعرفه­ای و غیرتعرفه­ای و 4- حمایت­­های غیرهدف­مند، نامحدود، غیرمشروط و غیرتنازلی دولت از صنعت خودرو، به عنوان اصلی­ترین دلایل عدم موفقیت شورای رقابت در حذف موانع اصلی عنصر رقابت در صنعت خودرو کشور نام برد.

کلیدواژه‌ها

بخشی، لطفعلی (1382). "اندازه­گیری تمرکز در صنعت سیمان ایران". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 7 (26)، صص 96- 75.
پورعبادالهان کویچ، محسن؛ محمدزاده، پرویز؛ فلاحی، فیروز و صمد حکمتی فرید (1392). بررسی شاخص‌های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور. فصلنامه علمی نظریه­های کاربردی اقتصاد، 1(2)، صص 88-71.
جلال آبادی، اسداله و فاطمه میرجلیلی (1386). "انحصار و تمرکز در صنایع ایران مطالعه موردی برخی از صنایع1379-1384". دو فصلنامه جستارهای اقتصادی، 4(7)، صص232-197.
خاندوزی، احسان (1389). "الزامات دولت تنظیم­گر در اقتصاد ایران". فصلنامه مجلس و راهبرد، 64(1)، صص 80-41.
خداداد کاشی، فرهاد و لیلاب پری جعفری (1391). "بررسی ساختار صنعت بانکداری ایران (1380-1385)". دوماهنامه بررسی‌های بازرگانی، 10 (52)، صص 40-34.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد نبی شهیکی تاش (1384). "سنجش درجه رقابت در بازار جهانی کالاهای منتخب سنتی و کشاورزی". فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، 13(51)، صص178-135.
شهیکی تاش، محمدنبی (1392). "ساختار بازار خودروی سواری در ایران". فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی،1(3)، صص164- 139.
عبادی، جعفر و محمد نبی شهیکی تاش (1383). بررسی ساختار بازار کالاهای منتخب صادراتی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، 11(31)، صص 57-33.
معمارنژاد، عباس؛ حسینی، سید شمس­الدین و ساناز خطابی (1388). "ارزیابی ساختار و عملکرد بازار خودرو سواری در ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 4(3)، صص120-103.
منوری، حسین و محمد راسخ (1396). "سبک­های تنظیم­گری در ایران و انگلستان". فصلنامه دانش سرمایه­گذاری، 6(22)، صص163-147.
Buşu M. (2012). “An Economic Analysis on the Degree of Market Concentration: Competition Indicators”. In Proceedings of the 6th International Management Conference “Approaches in organizational Management”, Bucharest, pp. 529-537.‏
Busu M. (2020). “A Market Concentration Analysis of the Biomass Sector in Romania”. Resources, 9(6), pp. 1-9.
Chunikhin S.A., Kuzmin E.A. and L.V. Pushkareva (2019). “Studying the Banking Industry’s Stability through Market Concentration Indices”. Entrepreneurship and Sustainability Issues, 6(4), pp. 1663-1679.
Gajurel D.P. and R.S. Pradhan (2012). “Concentration and Competition in Nepalese Banking”. Journal of Business, Economics, 1(1), pp. 5-16.‏
Godfrey N. (2008). Why is Competition Important for Growth and Poverty Reduction? Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) Investment Division. Department of International Development: London, 4.
Kazemzadeh E. and Z.A. Sheikh (2015). “Sales Concentration Index in the Iranian Car Market”. Industrija, 43(4), pp. 129-149.
Kuzmin E.A. (2019). “Research on the Concentration of Companies in the Electric Power Market of Russia”.‏ International Journal of Energy Economics and Policy, 9(1), pp. 130-136.
Martins M.D.F. and L. De Oliveira (2007). “The Portuguese Tomato Processing Sector: Market Structure”,Concentration and Firm Behavior, No. 688-2016-47177, pp. 1-15.
Miljković M., Filipović S. and S. Tanasković (2013). “Market Concentration in the Banking Sector: Evidence from Serbia”. Industrija, 41(2), pp. 7-25.‏
Mishra P. and U.S. Rao (2014). “Concentration vs Inequality Measures of Market Structure: an Exploration of Indian anufacturing”. Economic and political weekly, 59(33), pp.  59-65.
Ni J. (2016). “Competition and Innovation in Automobile Markets”. Doctoral Dissertation, Georgia Institute of Technology.
‏Pjanić M., Vuković B. and K. Mijić (2018). “Analysis of the Market Concentration of Agricultural Enterprises in AP Vojvodina”. Strategic Management, 23(4), pp.40-45.‏
Ray J.L. and J.D. Singer (1973). “Measuring the Concentration of Power in the International System”. Sociological Methods & Research, 1(4), pp. 403-437.
Řezbová H., Maitah M. and O.I. Sergienko (2015). EU Quota Sugar Market Concentration-the Main Drivers of EU Sugar Market. AGRIS Online Papers in Economics and Informatics, 7(665-2016-45064), 131-142.‏
Rolim Z.E., de Oliveira R.R. and H.M. de Oliveira (2019). Industrial Concentration of the Brazilian Automobile Market and Positioning in the World Market. arXiv preprint arXiv:1908.09686.
Shepherd C.D. (1999). Lethal Concentration of Power: How the DEA Acts Improperly to Prohibit the Growth of the Industrial Hemp. UMKC L. Rev., No. 68, pp. 239-262.
Shleifer, A. (2005). Understanding Regulation. European Financial Management, 11(4), 439-451.
Svoboda P. (2016). “Analysis of Market Concentration in Selected Sectors of Public Procurement”. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 64(3), pp. 1073-1082.‏
Rolim Z.E., de Oliveira R.R. and H.M. de Oliveira (2019). “Industrial Concentration of the Brazilian Automobile Market and Positioning in the World Market”. arXiv preprint arXiv:1908.09686.