با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

2 کارشناس ارشد توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

3 دانشجوی کارشناسی ارشد توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز

چکیده

در آموزش عالی  کشورهای توسعه یافته از صرفه های مقیاس به  به خوبی بهره برداری شده است . دانشگاه ها با فعالیت درسطح بهینه  ضمن برخورداری از صرفه های مقیاس کمترین هزینه متوسط را خواهند داشت. با توجه به کاهش میزان تخصیص  اعتبارت مالی دولت ایران به دانشگاه ها در ایران، فعالیت  در سطح بهینه ، برای دانشگاه های ایران حیاتی است. با توجه به نکات فوق ، در این مقاله  تلاش می شود تا میزان برخورداری دانشگاه های  دولتی غیر پزشکی ایران از صرفه های مقیاس ارزیابی شود.برای این منظور از داده های مربوط به ۸۳ دانشگاه  دولتی غیرپزشکی طی سال تحصیلی 95 -1394استفاده شد تا صرفه های مقیاس "ویژه یک محصول" و همچنین" صرفه های مقیاس کلی" برای صنعت آموزش عالی ایران برآورد  شود. برای اندازه گیری “صرفه های مقیاس کلی” از تابع هزینه متوسط شعاعی استفاده شد. در این مطالعه، اعضای هیأت علمی، کارکنان غیر هیأت علمی و سرمایه فیزیکی به عنوان نهاده و  دانشجویان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری و درآمد پژوهشی دانشگاه‌ها  به عنوان ستاده در نظر گرفته شدند. یافته‌های مطالعه حاکی از وجود "صرفه‌های مقیاس خاص محصول" برای  کارشناسی و دکتری تخصصی است. برای  فعالیت پژوهشی دانشگاه ها   تحقق صرفه های مقیاس تائید نشد. همچنین نتایج دلالت بر وجود صرفه های مقیاس کلی در آموزش عالی ایران دارد.

کلیدواژه‌ها

اردشیری، منصور (1391). ارزیابی بازدهی به مقیاس در واحدهای منتخب دانشگاه آزاد اسلامی. فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، 5(4)، صص 122-105.
اسدی، فاطمه؛ تابان، محمد و محمد صفری کهره (1392). تجزیه و تحلیل راهبردی دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی غیر­انتفاعی در ایران: به­کارگیری رویکرد جامع تحلیل راهبردی. فصلنامه مدیریت بازرگانی، 5(3)، صص 38-19.
حاجی‌تبار فیروزجانی، محسن؛ خالوندی، فاطمه و نهضت حسینی (1394). تحلیل هزینه‌های آموزشی مناطق آموزش و پرورش شهر تهران. دوفصلنامه مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، 4(8)، صص 114-89.
خداداد کاشی، فرهاد (1386). صرفه­های مقیاس در اقتصاد ایران: مورد بخش صنعت. فصلنامه تحقیقات اقتصادی، 2(80)، صص 18-1.
دباغ، رحیم (1390). مقایسه بهره‌وری پژوهشی با بهره‌وری کل در دانشگاه‌های منتخب دولتی ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، 16(47)، صص 104-75.
دباغ، رحیم و محمدرضا صالحی (1393). بررسی عوامل مؤثر بر کارایی دانشگاه­های همگن دولتی کشور. فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران، 6(4)، صص 134-107.
دین‌محمدی مصطفی؛ قلی‌زاده حیدر و سکینه دیبا (1396). برآورد تابع هزینه کل چند محصولی برای آموزش عالی. اولین همایش بین‌المللی برنامه‌ریزی اقتصادی، توسعه پایدار و متوازن منطقه‌ای: رویکردها و کاربردها، 14-13 اردیبهشت. دانشگاه کردستان. http://conf.uok.ac.ir/epcbdr
دین‌محمدی مصطفی؛ قلی‌زاده حیدر و سکینه دیبا (1397). برآورد صرفه‌های ناشی از مقیاس و صرفه‌های ناشی از ابعاد در دانشگاه‌های دولتی ایران. فصلنامه برنامه‌ریزی و بودجه، 22(3)، صص 142-121.
گرایی‌نژاد غلامرضا؛ محمدی تیمور و معصومه زادمرد (1391). تحلیل هزینه و استخراج تابع هزینه آموزش عالی در ایران. فصلنامه دانش حسابداری و حسابرسی مدیریت، 1(3)، صص 61-73.
متوسلی، محمود و محمدرضا آهنچیان (1381). اقتصاد آموزش و پرورش. انتشارات سمت، تهران.
نادری، ابوالقاسم (1388). تابع هزینه­ و کاربرد آن در آموزش: مورد پژوهی مناطق آموزش و پرورش شهر تهران. فصلنامه تعلیم و تربیت، 25(3)، 34-7.
 
Agasisti, T. (2016). Cost Structure, Productivity and Efficiency of the Italian Public Higher Education Industry 2001–2011. International Review of Applied Economics, 30(1), 48-68.
Agasisti, T., Bertoletti, A., & Pignataro, G. (2021). Economies of Scale and Scope of Universities–Towards Bigger Size and Specialization?''. Economics Bulletin, 41(2), 405-416.         
Agasisti, T., & Dal Bianco, A. (2007). Cost Structure of Italian Public Universities: An Empirical Analysis. Higher Education in Europe. 32(2-3), 261-275.
Agasisti, T., & Johnes, G. (2010). Heterogeneity and the Evaluation of Efficiency: The Case of Italian Universities. Applied Economics, 42(11), 1365-1375.
Agasisti, T.,& Johnes, G. (2015). Efficiency, Costs, Rankings and Heterogeneity: the Case of US Higher Education. Studies in Higher Education, 1(40), 60-82.
Altbach, P., G., & Salmi, J. (2011). The Road to Academic Excellence: The Making of World -Class Research Universities. Washington, World Bank.
 Backus, D. K., Kehoe, P. J., & Kehoe, T. J. (1992). In Search of Scale Effects in Trade and Growth. Journal of Economic Theory, 58(2), 377-409.
Bain, J. S. (1956). Barriers to new competition. Cambridge. MA: Harvard University Press.
Cassels, J. M. (1937). Excess Capacity and Monopolistic Competition. The Quarterly Journal of Economics, 51(3), 426-443.
Zhang, L. C. (2017). Economies of Scale and Scope in Higher Education. Ph.D. thesis, Griffith
Cheng, G., & Wu, K. (2008). The Internal Efficiency in Higher Education: An Analysis Based on Economies of Scope. Frontiers of Education in China, 3(1), 79-96.
Cohn, E., Rhine, S., & Santos, M. (1989). Institutions of Higher Education as Multi-Product Firms: Economies of Scale and Scope. The Review of Economics and Statistics, 71(2), 284-290.
De Groot, H., Mc Mahon, W. W. & Volkwein, J. F. (1991). The Cost Structure of American Research Universities. The Review of Economics and Statistics, 73(3), pp. 424-43.
Devlin, M., Zhang, L. C., Edwards, D., Withers, G., McMillan, J., Vernon, L., & Trinidad, S. (2022). The Costs of and Economies of Scale in Supporting Students from Low Socioeconomic Status Backgrounds in Australian Higher Education. Higher Education Research & Development, 1-16.‏
Hashimoto, K., & Cohn, E. (1997). Economies of Scale and Scope in Japanese Private Universities. Education Economics, 5(2), 107-115.
Hou, L., Li, F., & Min, W. (2009). Multi-Product Total Cost Functions for Higher Education: The Case of Chinese Research Universities. Economics of Education Review, 28(4), 505-511.
Izadi, H., Johnes, G., Oskrochi, R., & Crouchley, R. (2002). Stochastic Frontier Estimation of a CES Cost Function: The Case of Higher Education in Britain. Economics of Education Review, 21(1), 63-71.
Johnes, G. (1997). Costs and Industrial Structure in Contemporary British Higher Education. The Economic Journal, 107(442), 727-737.
Johnes, G., & Johnes, J. (2009). Higher Education Institutions’ Costs and Efficiency: Taking the Decomposition a Further Step. Economics of Education Review, 28(1), 107-113.
Johnes, G., & Johnes, J. (2016). Costs, Efficiency, and Economies of Scale and Scope in the English Higher Education Secto. Oxford Review of Economic Policy, 32(4), 596-614.
Johnes, G., Johnes, J. & Thanassoulis, E. (2008). An Analysis of Costs in Institutions of Higher Education in England. Studies in Higher Education, 33(5), pp. 527-549.
Johnes, G., & Salas-Velasco, M. (2007). The Determinants of Costs and Efficiencies Where Producers Are Heterogeneous: The Case of Spanish Universities. Economics Bulletin, 4(15). 1-9.
Johnes, G., & Schwarzenberger, A. (2011). Differences in Cost Structure and The Evaluation of Efficiency: The Case of German Universities. Education Economics, 19 (5), 487-499.
Koshal, R. K., & Koshal, M. (1999). Economies of Scale and Scope in Higher Education: a Case of Comprehensive Universities. Economics of Education Review, 18(2), 269-277.
Koshal, R. K., Koshal, M., & Gupta, A. (2001). Multi-Product Total Cost Function for Higher Education: a Case of Bible Colleges. Economics of Education Review, 20(3), 297-303.
Laband, D. N., & Lentz, B. F. (2003). New Estimates of Economies of Ecale and Ecope in Higher education. Southern Economic Journal, 70(1), 172-183.
Lenton, P. (2008). The Cost Structure of Higher Education in Further Education Colleges in England. Economics of Education Review, 27(4), 471-482.
Longlong, H., Fengliang, L., & Weifang, M. (2009). Multi-Product Total Cost Functions for Higher Education: The Case of Chinese Research Universities. Economics of Education Review, 28(4), 505-511.‏
 Olivares, M, & Wetzel, H. (2014). Competing in the Higher Education Market: Empirical Evidence for Economies of Scale and Scope in German Higher Education Institutions, CESifo Economic Studies, 60(4), 653-680.
Patterson, G. (2000). Findings on Economies of Scale in Higher Education: Implications for Strategies of Merger and Alliance. Tertiary Education and Management, 6(4), 259-269.
Pusser, B., Gansneder, B. M., Gallaway, N., & Pope, N. S. (2005). Entrepreneurial Activity in Nonprofit Institutions: A Portrait of Continuing Education. New Directions for Higher Education, 129, 27-42.
Reynolds, R. L. (1983). Policy Choices and Economies of Scale. Journal of Economic Issues,17(4), 1067-1074.
Sav, G. T. (2004). Higher Education Costs and Scale and Scope Economies. Applied Economics, 36(6), 607-614.
Sav, G. T. (2010). Managing Public Higher Education Restructuring: Understanding College and University Cost Structures, Management. Journal of Contemporary Management Issues, 15(2), 1-23
Sav, G. T. (2011). Panel Data Estimates of Public Higher Education Scale and Scope Economies. Atlantic Economic Journal, 39(2), 143-153.
Scherer, K. R. (1985). Vocal Affect Signaling: A Comparative Approach. In Advance in the Study of Behavior, New York: Academic Press, 15(2), 189-244.
Stigler, G. (1958). The Economies of Scale. Journal of Law and Economics, 1(3), 54-71.  
Toutkoushian, R., & Lee, J. (2018). Revisiting Economies of Scale and Scope in Higher Education. In M. Paulsen (Ed.), Higher Education: Handbook of Theory and Research, Volume XXXIII (371-416). The Netherlands: Springer.
Thi Than Tran, C. D. (2021). Cost Efficiency–One Size Fits All? A University-Level Analysis of Economies of Scale and Scope in Vietnamese Higher Education. Asia Pacific Journal of Education, 41(2), 336-355.‏
Verry, D., & Davies, B. (1976). University Costs and Outputs. Vol. 6, Elsevier Publishing Company.
Woodhall, M. (1992). Economic Development and Higher Education. The Encyclopedia of Higher Educatio, London: Jossey-Bass, 2(4), 889-899.
Worthington, A. C., & Higgs, H. (2011). Economies of Scale and Scope in Australian Higher Education. Higher Education, 61(4), 387-414.
Zhang, L. C., Worthington, A. C., & Hu, M. (2016). Cost Economies in the Provision of Higher Education for International Students: Australian Evidence. Higher Education, 74(4), 717-734.