نوع مقاله : کاربردی
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای تخصصی علوم اقتصادی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران.
چکیده
با توجه به تأثیر گسترۀ نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی بر مصرف برق و گاز و اهمیت آن در رشد و توسعه اقتصادی، مقاله حاضر به بررسی نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی (تورم، نرخ ارز، رشد اقتصادی و قیمت نفت)، بر مصرف برق و گاز در دوره زمانی 1399-1360 می پردازد. بدین منظور، ابتدا مانایی و نااطمینانی تورم، نرخ ارز، رشد اقتصادی و قیمت نفت با استفاده از مدل ARCH و GARCH تخمین زده شد و سپس با استفاده از مدل‌های غیرخطی مارکوف- سوئیچینگ مدل برآورد شد. یافته‌های تخمین مدل مارکوف– سوئیچینگ، حاکی از آن است که نااطمینانی تورم، نرخ ارز، رشد اقتصادی و قیمت نفت با در نظر گرفتن دو وقفه بهینه بر مصرف برق و گاز تأثیر مثبت و معناداری داشتند و شدت اثرگذاری نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی در هر دو رژیم متفاوت بوده و در رژیم 2 بیشتر از رژیم 1 بود. بنابراین، در مجموع به‌نظر می‌رسد کاهش شدت مصرف برق و گاز از طریق نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی (تورم، نرخ ارز، رشد اقتصادی و قیمت نفت)، در دوره بلندمدت بیشتر مقدور است؛ به‌دلیل اینکه تأثیرگذاری این متغیرها در دوره بلندمدت بر مصرف برق و گاز بیشتر ناشی از نااطمینانی متغیرهای کلان اقتصادی است.
کلیدواژه‌ها
احمدی، علی. محمد و حضار مقدم، نسرین. (1392). بررسی اثر آزادسازی تجاری روی شاخص توسعه انسانی در کشورهای در حال توسعه، مطالعات راهبردی جهانی شدن، شماره 11، صفحات 134-109.
اقبالی، لیلا. رنج‌پور، رضا و صادقی، سید کمال. (1399). مطالعه رابطه علّی مصرف حامل‌های برق، گاز طبیعی و فراورده‌های نفتی با ارزش افزوده زیربخش‌های منتخب صنعت ایران: رویکرد بوت استرپ پنلی، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 9، شماره 34، 64-37.
باصری، بیژن، عباسی، ابراهیم و کیانی، غفار. (1398). اثرات مالی گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر بر رشد اقتصادی در ایران. فصلنامه اقتصاد مالی، سال 13، شماره 46، ص 182-161.
پناهی، فاطمه. (1396). تجزیه‌وتحلیل و پیش‌بینی مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسیدکربن مرتبط با آن در بخش صنعت ایران: مقایسه رویکرد سیستم خاکستری و الگوریتم ژنتیک، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه خلیج فارس، بوشهر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی.
پوررستمی، لیلا. (1397). بررسی اثرات نامتقارن انحراف نرخ واقعی ارز بر رشد اقتصادی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تبریز، دانشکده اقتصاد و مدیریت.
پورشهابی، فرشید. (1388). اثرات نااطمینانی بر اقتصاد ایران (رشد، مصرف، سرمایه‌گذاری، تقاضای پول و نفت خام). پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه سیستان و بلوچستان، تحصیلات تکمیلی، علوم اقتصادی.
ترازنامه انرژی، (1395). وزارت نیرو، معاونت امور برق و انرژی، دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی.
جعفری صمیمی، احمد.(1391). اقتصاد بخش عمومی. انتشارت سمت، چاپ 12.
جعفری صمیمی، احمد، اعظمی، کورش و عزیزیان، جبار. (1394). تأثیر نااطمینانی متغیرهای اقتصاد کلان (نرخ ارز، تورم و نرخ رشد) بر واردات کشورهای منتخب در حال توسعه. فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 12، شماره 3، ص 27-49.
حیدری، حسن، فیروزجایی، محمد. نجار و سعیدپور، لسیان. (1390). بررسی رابطه بین مصرف برق، قیمت برق و رشد اقتصادی در ایران. پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 19، شماره 59، ص 200-175.
خدابنده‌لو، بهار. (1398). پیش‌بینی تقاضای برق در ایران با استفاده از یک روش شبه پارامتریک پیشنهادی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه بوعلی سینا، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی.
خلیلی عراقی، منصور، شرژه ای، غلامعلی و برخورداری، سجاد. (1391). تحلیل تجزیه انتشار دی اکسید کربن ناشی از مصرف انرژی در ایران. محیط شناسی، سال 38، شماره 61، ص 104-93.
راسخی، سعید . و خانعلی پور، امیر. (1391). تورم،رشد،نااطمینانی تورم و رشد در ایران: کاربردی از مدل گارچ چند متغیره، پژوهشنامه اقتصاد کلان، دوره 7، شماره 13، صفحات 38-13.
رستمی، مهدی، خادم وطنی، عسگر و امیدعلی، مصطفی. (1397). پیش‌بینی تقاضای برق در ایران: کاربرد مدل ترکیبی تعدیل جزئی پویا و میانگین متحرک خود همبسته یکپارچه (ARIMA). مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، دوره 7، شماره 25، ص 199-177.
رضایی کلقای، علی. (1395). آیا استفاده از انرژی پاک بر رشد اقتصادی ایران تأثیری دارد؟، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه ارومیه، دانشکده اقتصاد و مدیریت.
سپهردوست، حمید و قربان سرشت، مرتضی. (1397). تأثیر رشد اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات بر مصرف انرژی؛ آزمون نظریه درآمد- هزینه واگنر. اقتصاد مقداری، دوره 15، شماره 3، ص 103-79.
سعیدی، خلیل. (1386). نظریهها و قانونمندیهای توسعه. تهران، انتشارات شرکت تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر، چاپ اول.
سوری، علی. (1396). اقتصادسنجی (پیشرفته) جلد دوم همراه با کاربرد Eviews&Stata. چاپ چهارم، نشر فرهنگ‌شناسی، تهران، ایران.
شاطری، الهه. (1398). پیش‌بینی تقاضای برق در ایران با رویکرد اقتصادسنجی پانل فضایی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه الزهرا(س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی.
شفیعیان، سارا. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر مصرف انرژی و پیش بینی آن با استفاده از روش کالمن فیلتر در اقتصاد ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
عرب مازار، عباس و نظری گوار، سارا. (1391). اثر نااطمینانی نرخ تورم بر سرمایه گذاری بخش خصوصی، جستارهای اقتصادی ایران، سال 9، شماره 18، صفحات 76-59.
قاضی‌زاده احسایی، مهدی. (1395). تأثیر بحران‌های مالی جهانی بر ساختار سیاست پولی در ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
محمدی الموتی، محمود، حدادی، محمد. رضا و نادمی، یونس. (1396). ارائه یک الگوی هشدار پیش از وقوع نوسانات شدید قیمتی در بازار نفت اوپک: رویکرد مارکوف سوئیچینگ گارچ. پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال 7، شماره 25، ص 192-159.
مطهری، محب. الله، لطفعلی‌پور، محمد. رضا و احمدی شادمهری، محمد. طاهر. (1396). اثرات نرخ ارز واقعی بر رشد اقتصادی در ایران: یافته‌هایی جدید با رویکرد غیرخطی. نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال 4، شماره 4، ص 198-175.
مظفری، زانا و متفکر آزاد، محمد. علی. (1397). تأثیر سرمایه اجتماعی بر مصرف برق خانگی در استان‌های ایران، نشریه کیفیت و بهره‌وری صنعت برق ایران. دوره 7، شماره 2، ص 60-47.
ممی‌پور، سیاب، منصوری، فهیمه و ناظمی، علی. (1397). پیش‌بینی نوسانات قیمت برق در بازار برق ایران با استفاده از مدل مارکوف- سوئیچینگ گارچ، مدل‌سازی اقتصادسنجی، سال 3، شماره 2، ص 122-93.
مهرآرا، محسن، رضایی برگشادی، صادق و حامدی، سهیلا. (1395). تأثیر مصرف انرژی بر رشد اقتصادی ایران؛ رهیافت بیزی. پژوهش‌های سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی انرژی، سال 2، شماره 3، 101-61.
موسوی، سها. (1396). رتبه‌بندی حامل‌های انرژی تجدیدپذیر از منظر توسعه پایدار و بررسی روابط متقابل مصرف انرژی تجدیدپذیر و توسعه پایدار در ایران. رساله دکتری، دانشگاه تبریز، دانشکده اقتصاد و مدیریت.
هراتی، محدثه. (1390). بررسی اثرات نااطمینانی تورم و نرخ ارز بر سرمایه‌گذاری و مصرف بخش خصوصی در ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشکده اقتصاد و حسابداری.
یاوری، کاظم و ذوالفقاری، مهدی. (1391). مدل‌سازی و پیش‌بینی مصرف کوتاه‌مدت برق کشور با استفاده از شبکه‌های عصبی و تبدیل موجک (با تأکید بر اثرات محیطی و اقلیمی). مطالعات اقتصاد انرژی، سال 9، شماره 33، ص 29-1.
Antonakakisa, N., Cunado, J., Filis, G. & Perez de Gracia, F. (2017),. Oil dependence, quality of political institutions and economic growth: A panel VAR approach. Resources Policy 53 , 147–163.
Aydin, M. (2019),. Renewable and non-renewable electricity consumption–economic growth nexus: evidence from OECD countries. Renewable Energy (2019), doi: 10.1016/j. renene.01.008.
Balcilar, M., Bekun, F.V., Uzuner, G., (2019),. Revisiting the economic growth and electricity consumption nexus in Pakistan. Environ. Sci. Pollut. Control Ser. 26 (12), 12158–12170.
Costa-Campi, M. T., García-Quevedo, J. & Trujillo-Baute, E. (2018),. Electricity regulation and economic growth. Energy Policy 113, 232–238.
Girish, G.P. 2016. Spot electricity price forecasting in Indian electricity market using autoregressive-GARCH models, Energy Strategy Reviews, 11- 12: 52-57.
Hdom HAD. (2019). Examining carbon dioxide emissions, fossil & renewable electricity generation and economic growth: evidence from a panel of South American countries, Renewable Energy, https://doi.org/10.1016/j.renene.2019.02.062.
Hubbard, D. (2020). How To Measure Anything: Finding The Value Of Intangibles In Business. John Wiley & Sons.
Kanellakis, M., Martinopoulos, G., Zachariadis, T. )2013(. European energy policy—A review. Energy Policy 62, 1020–1030.
Kuck, K. and Schweikert, K. 2017. A Markov regime-switching model of crude oil market integration. Journal of Commodity Markets, S2405-8513(16)30115-5, http://dx.doi.org/10.1016/j.jcomm.2017.03.001.
Kolin, S. K., Sedlar, D. K. & Kurevija, T. (2021). “Relationship between Electricity and Economic Growth for Long-Term Periods: New Possibilities for Energy Predicton”. Energy, 228, 120-158.
Lin, B. & Wang, Y. (2019). Inconsistency of economic growth and electricity consumption in China: A panel VAR approach. Journal of Cleaner Production, 144-156. doi.org/10.1016/j.jclepro.2019.04.396.
Lin, J., Liu, X. & He, G. (2020),. Regional electricity demand and economic transition in China. Utilities Policy, 64 , 101047. doi.org/10.1016/j.jup.2020.101047.
Lindenberger, D., & Kummel, R. 2002. Energy-Dependent Production Functions and the Optimization Model “PRISE” of Price-Induced Sectoral Evolution. International Journal of Thermodynamics, 5, 3, 101-107.
Sauter, O. )2013(. Monetary policy under uncertainty. Stuttgart: Springer Gabler.
Van Zon, Adriaan, Hakan Yetkiner, )2017(, An endogenous growth model with embodied energy –saving technical. Resource and Energy Economics 25(1), 81-103.
Yang, Z., Ce, L. & Lian, L. )2017(. Electricity price forecasting by a hybrid model, combining wavelet transform, ARMA and kernel-based extreme learning machine methods, Applied Energy, 190: 291–305.
)