با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استاد اقتصادسنجی و آماراجتماعی،گروه اقتصاد ،دانشکده اقتصاد،مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

2 دانشجوی دکترای اقتصاد،گرایش اقتصادصنعتی، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد،مدیریت و علوم اداری، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

چکیده

هدف این مطالعه برآورد هزینه اجتماعی انحصار و صرفه‏های مقیاس در صنعت فولاد ایران می‏باشد. در این مطالعه از شاخص هرفیندال- هیرشمن جهت شناخت ساختار صنعت فولاد و از شاخص‏های هاربرگر و پوزنر جهت محاسبه هزینه رفاهی استفاده شده است. بر اساس شاخص هرفیندال- هیرشمن، صنعت فولاد کشور ایران طی سال‏های 1370 تا 1396 همواره در وضعیت انحصاری قرار داشته است، هر چند که این قدرت انحصاری رو به کاهش بوده است، اما این صنعت با شرایط رقابتی فاصله زیادی دارد. نتایج مربوط به شاخص‏های هاربرگر و پوزنر نشان می‏دهد که در طی دوره مورد مطالعه، هزینه اجتماعی انحصار افزایش یافته است. برآورد تابع هزینه ترانسلوگ صنعت فولاد ار روش رگرسیون‏های به ظاهر نامرتبط نشان داد که امکان جانشینی بین نهاده‏ها وجود دارد. اساسی ترین راهکار پیش روی مدیران این صنعت، افزایش میران تولید به منظور نزدیک کردن سطح تولید، به سطح بهینه می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

ابونوری اسمعیل و سامانی پور حسن(1381). برآورد نسبت تمرکز پارامتریکی در ایران، مجله پژوهشنامه بازرگانی، (22)، 91-128.
ابونوری، اسمعیل و نجمه غلامی (1390)، ساختار صنایع ایران و همبستگی بین متغیرهای اندازه گیری تمرکز، تحقیقات اقتصادی دانشگاه تهران، 46(96)، 21-43.
آئین، سهیل، ولی پور، زهرا و پاشازانوس، پگاه (1397). بررسی و ارزیابی راهکارهای تنظیم مقررات بازار در بازارهای انحصاری مواد خام و صنایع بالادستی و مقررات گذاری برای حمایت از حقوق سازندگان در برابر تولیدکنندگان انحصاری. طرح تحقیقاتی، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی تهران، معاونت بررسی های اقتصادی.
اسحقی گرجی، مرضیه (1394). اندازه قدرت انحصاری و تعیین عوامل موثر بر آن درصنعت ایران. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، واحد تهران غرب.
پور پرتوی، میر طاهر، دانش جعفری، داود، جلال آبادی، اسداله(1388)، مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور، پژوهشنامه اقتصادی، 9(4)، 129-154.
پور عبادالهان کویچ، محسن، فلاحی، فیروز، ابراهیمی، حسین(1399)، ارزیابی ساختار بازار در صنعت بانکدار ایران، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد صنعتی، 4(13)،11-26 .
جلال آبادی، اسداله و میرجلیلی، فاطمه)1386(، انحصاروتمرکزدرصنایع ایران؛ مطالعه موردی برخی ازصنایع 1379-1384، دو فصلنامه علمی و پژوهشی جستارهای اقتصادی، 4(7)، 197-232.
خداداد کاشی، فرهاد (1380). برآورد هزینه های اجتماعی انحصار در بخش صنعت ایران، فصلنامه پژوهش های بازرگانی 5(1)، 38 – 51.
سحابی، بهرام، آشنا، ملیحه، و ذبیحی، مریم ) 1393)، بازدهی به مقیاس و پیشرفت فنی زیر بخش های صنعت ایران:کاربردی از مدل دایورت- فاکس،  مدلسازی اقتصاد سنجی، 1(3)، 105-123.
شهبازی، کیومرث، حسینی، ساناز(1394)،  ارتباط متقابل عناصر بازار در صنایع تولید مواد و محصولات شیمیائی، فصلنامه سیاست های مالی و اقتصادی، 3(10)، 109- 124.
شهیکی تاش،محمد نبی، نوروزی، علی، رحیمی، غلامعلی(1392)، صرفه های مقیاس، سطح  تولید بهینه و کشش جانشینی در صنایع انرژی بر ایران، فصلنامه ااقتصاد محیط زیست و انرژی، 2(6)، 75- 105.
عالی فرجا، قاسم؛ نصرالهی، خدیجه؛ شریفی، علیمراد (1390). بررسی ساختار تولید و اندازه گیری تمرکز در صنعت فولاد ایران (1383-1389) پایان نامه، کارشناسی ارشد، دولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصادی.
عماد زاده، مصطفی، آذربایجانی، کریم،  زمانیان، غلامرضا.(1380). صرفه های ناشی از مقیاس: تحلیلی از وضعیت شرکت ذوب آهن اصفهان، مجله تحقیقات اقتصادی، (51)، 116-95.
فرجی دیزجی، سجاد (1397). تئوری اقتصاد خرد. تهران:  نشر فوژان، چاپ 5.
فیض پور، محمد علی؛ امامی میبدی، مهدی (1394). هزینه های اجتماعی ناشی از ساختارهای غیر رقابتی در صنایع تولیدی رویکردی پویا با استفاده از روش کالینگ – مولر، سیاستگذاری اقتصادی، 6(12)، 115- 138.
کلانتری میانجی، پریسا (1395). محاسبه درجه انحصار و هزینه های اجتماعی آن در بازار خودروی سواری در ایران طی سال های 1393-1390. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز کرج.
معمار نژاد، عباس و هادی فر، داود (1391)، هزینه های رفاهی انحصار در بخش مخابرات ایران(تلفن ثابت)، فصلنامه اقتصاد کاربردی، 3(11)، 23-47
میکائیلی، سیده وجیهه و مهرآرا، محسن (1398) اندازه گیری هزینه های اجتماعی انحصار در بخش صنعت ایران و تعیین عوامل مؤثر بر آن، پژوهش های اقتصاد صنعتی، 3(10)،  23-7.
نصراللهی، خدیجه، عالی فرجا، قاسم(1390)، ساختار شناسی بازار در صنعت فولاد ایران، فصلنامه پیام فولاد، 45، 14-4.
یعقوبی، نورمحمد؛ شهیکی تاش، محمد نبی (1394). سنجش هزینه رفاهی – اجتماعی بخش صنعت ایران بر مبنای رویکرد هاربرگر و پونز، چشم انداز مدیریت صنعتی، 17، 136- 156.
Chen J. (2011). “THE Quiet Life of Monopolist:the Efficiency Losses of Monopoly Reconsidered”. Springer Velarg, 6(3), 389-412.
Cowling, K., & Mueller D. C. (1978). “The Social Costs of monopoly
Power”. The Economic Journal, 88 (352), 727-748.
Erkkila, J. (1990). “Economic information about ironmaking”. Applied Economic, 27, 1335-1353.
Harberger A.C. (1954). “Monopoly andResource Allocation”. American EconomicReview, 44(2), 77–87.
Harberger, A.C. (1954). “Monopoly andResource Allocation”. American EconomicReview, 44(2), 77–87.
Kamerschen, D. (1966). “An Estimation of the Welfare Losses from Monopoly in the American Economy”.  Western Economic Journal, 4, 221–236.
Leibenstein, H. (1966). “Allocation        efficiency Vs X-efficiency. The American Economic Review”, 56(3), 392-415.
Leibenstein, H. (1973). “Competiton and X-efficiency: Reply”. Journal of political Economy, 81(3), 765-77.
Martha, C., Rodríguez-Villalobos, J.,           García-Martínez, G,  Mata-amarena, R. )2018). “Economies of Scale and Minimization of the Cost:     Evidence from a Manufacturing company”.    Journal of Eastern Europe Research in Business and Economics, 2018, 16. http://ibimapublishing.com/articles/JEERBE/2018/128823 DOI: 10.5171/2018.128823
Mcgeehan, H. (1993). “Railway costs and productivity growth:The case of the Republic of Ireland 1913-1983”. Journal of Transport Economics and policy, 19-33.
Okunade, A. (1993). “Production cost structure of U.S. Hospital pharmacies”. Journal of Applied Econometrics, 8, 277-294.
Prayoonrattana, J., Laosuthi, T., Chaivichayachat, B. (2020). “Empirical measurement of competition in the Thai banking industry. Department of Economics”. Kasetsart University, 44 (8), 1-20.
Rothwell, G., Gómez, T,. E. El-Hawary,M. (2003). “Electricity Economics: Regulation and Deregulation”, IEEE, ISBN: 9780471234371.
Schwartzman, D. (1960). “The Burden of Monopoly”. Journal of PoliticalEconomy, 68, 627–630.
Walfridson, B. & Hjalmarsson, L.(1994). Sources of Productivity sloedown in Swedish manufacturing 1964-1989. Working paper .Goteborg University, Sweden.
Worcester, D. (1973). “New Estimates of the Welfare Loss to Monopoly. United States: 1956-1969”. Southern Economic Journal, 40, 234–245.