با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 مربى، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت، دانشگاه پیام نور،تهران، ایر ان.

2 استادیار، گروه اقتصاد، دانشکده مدیریت، دانشگاه پیام نور،تهران، ایر ان.

چکیده

هدف اصلی این مطالعه، ارزیابی ساختار بازار و مزیت­نسبی حاکم بر صادرات گیاهان دارویی ایران و شرکای عمده تجاری آن با استفاده از شاخصهای غیرپارامتریک تمرکز و مزیت نسبی است. بدین منظور از داده­های گیاهان منتخب دارویی در سطح کد HS در بازه زمانی ۲۰۱۸ -۲۰۱۱ مستخرج از پایگاه داده­ها و اطلاعات آماری فائو و تریدمپ استفاده شده است. نتایج پژوهش گویای این است که ایران در صادرات گیاهان دارویی مورد مطالعه دارای مزیت­نسبی صادراتی بوده، اما فاقد ثبات لازم است. علاوه براین ساختار حاکم بر بازار کشورهای فعال در این عرصه غیر رقابتی می باشند. با توجه به نتایج شاخصهای تمرکز بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی رازیانه، بادیان، گشنیز، زیره­سبز و سرو­­کوهی (کد0909) در سال­های مذکور از متمرکزترین بازاربوده اند. بنابراین با توجه به پتانسیل ایران برای گسترش و توسعه صادرات این محصولات، برای فعال سازی آن اقداماتی از جمله: تمرکززدایی بازار، پردازش و بهبود بسته بندی متناسب با ذائقه مصرف کنندگان در بازارهای جهانی و حمایت اقتصادی و سیاسی دولت از صادرکنندگان توصیه می شود.

کلیدواژه‌ها

امیر تیموری، سمیه؛ شمشادی، کتایون و خلیلیان، صادق (1390). "جایگاه ایران در صادرات رازیانه: رهیافت مزیت­نسبی صادراتی". تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 3(12)،  95-81.
انویه تکیه، لورنس (1386). "مقایسه مزیت­نسبی صادرات سیب ایران با کشورهای عمده صادرکننده این محصول". اقتصاد کشاورزی و توسعه، (58)15، 203-177.
بزرگی، وحید و حسینی، میرعبدالله (1387). "ساختار بازار جهانی سیمان و رژیم تعرفه­ای کشورها در تجارت با این محصول". فرهنگ ویژه اقتصاد،(2) 66، 112-79.
حسینی، میرعبدالله و هومن، تقی (1386). "مطالعه  بازار جهانی خرما و بازار های هدف خرمای صادراتی ایران". اقتصادکشاورزی و توسعه، (57)15، 29-1.
خداوردیزاده، محمد و محمدی، سمیه (1396). "تعیین مزیت­نسبی و ساختار بازار صادرات جهانی گیاهان دارویی (مطالعه موردی: رازیانه، بادیان، انیسون و گشنیز)". فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی (34)9، 174-153.
سلامی، حبیب­الله و پیش بهار، احمد (1380). "تغییرات مزیت­نسبی محصولات کشاورزی در ایران". فصلنامه اقتصادکشاورزی و توسعه، (2)34، 99-66.
فهیمی­فر، جمشید و فتحی، یحیی (1380).  "بررسی مزیت­نسبی و اولویت بندی بازارهای هدف صادرات پوشاک ایران". پژوهشنامه بازرگانی.  (4)۲۱، 174– 141.
کرباسی، علیرضا؛ محمدی، حسین؛ کمالی، فرزانه؛ محمدزاده، حسین و کاشفی، مریم (۱۳۹۷). "بررسی جایگاه ایران در ساختار بازار جهانی زیره­سبز". یازدهمین کنفرانس دوسالانه اقتصاد کشاورزی ایران.
صادقی، سید­کمال؛ خداوردیزاده، صابر و خداوردیزاده، محمد (۱۳۹۰). "تعیین مزیت­نسبی صادراتی و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران"،  فصلنامه علمی- پژوهشی تحقیقات اقتصاد کشاورزی، (11)3. 76-59.
لیاقتی، هومان؛ نظری، محمد­رضا و عوض­دهنده، سمیه(1396). "بررسی تحولات ساختار بازار جهانی پسته با تاکید بر نقش ایران". کشاورزی و بوم­شناختی، (1)7، 199-186.
محمودی، ابوالفضل؛ یاوری، غلام­رضا و کلوندی، رقیه (1399). "بررسی جایگاه ایران در بازار جهانی طالبی و خربزه و غربالگری شرکای تجاری". تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، (2)51، 295-312.
ملکشاهیان، مهران (1382). "بررسی مزیت­نسبی صنعت پتروشیمی ایران".  پایان­نامه کارشناسی­ارشد دانشگاه تهران، دانشکده اقتصاد.
نورانی­آزاد، سمانه؛ اسحقی­گرجی، مرضیه و شاطری، سمیه (1396). "ارزیابی ساختار بازار صنایع­غذایی و آشامیدنی: رویکرد پارامتریک و غیر‎‎پارامتریک". فصلنامه پژوهش­های اقتصاد صنعتی، 1(2)، 53-64.
Agom, D. I., Etim, G. C. and Etuk, E. A. (2012).“Analysis of Wholesale Frozen Fish Markets in Calabar, Cross River State, Nigeria”. Trends in Agricultural Economics, 5(2), 61-69.
Archibugi, D. and M. Pianta. (1992). “The technological advanced countries”. Areport to the EEC on international science and technology activities, Dortrecht, Kluwer Academic Publisheries.
Bahta, S.T., and Jooste, A. (2005). “The efect of internationalisation on the Beef and Maize sub-sectors: The relevance of Revealed Comparative Advantage measures”. Agrekon. 44:452-464.
Cai, J. and Leung, P. and M. Loke. (2007). “Comparative Advantage of Selected Agricultural Products in Hawai`i: A Revealed Comparative Advantage Assessment. University of Hawai`I”. Economic Issues, April 2007.
FAO Statistical Databases (Food and Agriculture Organization of the United Nations)
ITC, Comtrade Database, PC/ TAS, 2019, 2010, 2017.
Kumar, N.R., Rai, A.B.,  and R. Mathura. (2008). “Export of Cucumber and Gherkin from India: Performance, Destinations, Competitiveness and Determinants”. Agricultural Economics Research Review. 21: 130-138.
Laursen, K. (2015). “Revealed comparative advantage and the alternatives as measures of international specialization”. Eurasian Business Review, 5(1), 99–115.
Maddala, G., Dobson, C. and Miller, d. (1995). “Microeconomics, The regulation of monopoly”. Mc Grawwhillbook Company, 10: 185-195.
Serin, V. and Civan, A. (2008). “ Revealed Comparative Advantage and Competitiveness: A Case Study for Turkey Towards the EU”. Journal of Economic and Social Research, 10(2):24-41.
World Health Organization (WHO). (2015). WHO Director- General addresses traditional medicineforum. World Health Organization. Retrieved from. www.who.int/dg/speeches on Mar.7, 15:pm.25 pages.