با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد،‌ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده اقتصاد،‌ دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

3 کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه خوارزمی، تهران،‌ ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش، بررسی نحوه تأثیر عوامل قیمتی، راندمان و درآمدی مؤثر بر شدت انرژی نیروگاه‌های حرارتی تولید برق در کشور است. برای این منظور اثر راندمان (کارایی) نیروگاه‌ها، درآمد حاصل از فروش برق نیروگاه‌ها و قیمت سوخت‌های مصرفی بر روی شدت انرژی نیروگاه‌های حرارتی در دوره زمانی 1397-1365 با استفاده از روش خود توضیح برداری ساختاری (SVAR) و رویکرد بلانچارد- کوآ مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش بر اساس توابع ضربه- واکنش نشان می­دهد، واکنش متغیر شدت انرژی نیروگاه‌‌ها به یک تکانه افزایشی به اندازه انحراف معیار وارد بر راندمان، منفی است. این یافته،‌ انتظار تئوریکی اثر کاهنده راندمان بر شدت انرژی را برآورده می‌کند. همچنین، به دنبال یک ‌تکانه دائمی وارد شده بر درآمد نیروگاه‌ها، شدت انرژی در نیروگاه‌ها کاهش می‌یابد. این یافته از این منظر که در بلندمدت با افزایش درآمد بنگاه، تمایل برای بهبود فناوری مورد استفاده افزایش یافته و تقاضا برای انرژی کاهش می‌یابد، مطابق انتظارات تئوریکی است. علاوه بر این،‌ به دنبال یک تکانه وارد شده به قیمت انرژی (سوخت نیروگاه‌ها)، واکنش متغیر شدت انرژی در نیروگاه‌ها کاهشی است که این یافته با انتظار تئوریکی مبتنی بر اینکه با افزایش قیمت انرژی، انگیزه‌ای وجود دارد که دارندگان سرمایه‌های انرژی بر به افزایش کارایی و کاهش شدت انرژی متمایل شوند منطبق است. بر اساس  یافته‌های تحقیق، بهبود راندمان نیروگاه‌ها از طریق تبدیل نیروگاه‌های گازی به چرخه ترکیبی، استفاده از فناوری‌های جدید و واقعی کردن قیمت سوخت توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها

 
ابونوری، اسعمیل و حسن لاجوردی (1392)، "تأثیر تشکیل بازار برق ایران بر کارایی نیروگاه‌های برق ایران"، نشریه کیفیت و بهره‌وری صنعت برق ایران، 2(3)، صص 57-50.
ابونوری، عباسعلی. نیکبان، آزاده (1389). "عوامل مؤثر بر شدت مصرف انرژی به روش دیویژیا (مطالعه موردی سیمان تهران)". فصلنامه مدل‌سازی اقتصادی، (1)3، صص 39-21.
اسدی ملک آبادی, حدیث, مراسلی, عزیز. (1397). "تجزیه تغییر شدت انرژی در بخش صنعت ایران: رویکرد تابع مسافت". پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 8(29)، صص 1-25.
آمار تفصیلی صنعت برق ایران، ویژه مدیریت راهبردی سال 1398.
حیدری، کیومرث، صادقی، سمیه (1398). "تجزیه رفتار شدت انرژی با تأکید بر زیرساخت‌های اقتصادی و نهادی: شواهدی از ایران و کشورهای منتخب". تحقیقات اقتصادی، 54(1)، صص 21-45.
درگاهی، حسن، بیابانی خامنه، کاظم. (1395). "نقش عوامل قیمتی، درآمدی و کارایی در شدت انرژی ایران". تحقیقات اقتصادی، 51(2)، صص 355-384.
رشیدی زاده، مریم. جهانگرد، اسفندیار (1390). "تجزیه‌وتحلیل تغییر شدت انرژی در فعالیت‌های اقتصاد ایران  با رویکرد SDA" . فصلنامه اقتصادی کاربردی، (2)2. صص 34-56.
عربشاهی دلوئی، مهدیه، فلاحی، محمدعلی، صالح نیا، نرگس. (1399). "بررسی عوامل محیطی مؤثر بر کارایی مصرف انرژی در صنایع منتخب انرژی‌بر ایران با استفاده از مدل دو مرحله‌ای تحلیل پوششی داده‌ها(TWO-Stage DEA)". فصلنامه پژوهش های اقتصاد صنعتی.doi: 10.30473/ indeco.2020.7089.
گلی، زینت و یکتا اشرفی (1389)، "بررسی شدت انرژی کشور و تجزیه آن با استفاده از شاخص ایده آل فیشر در ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی. (1)18، صص 54-35.
لطفی، شبنم. فرید­زاد، علی. سالم، علی­اصغر. (1397). "تجزیه شدت انرژی در بخش­های اقتصادی ایران: رویکرد تحلیل تجزیه مبتنی بر تولید". فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، (85)22، صص 37-51.
محمدپور، کامران. سلیمانی، میلاد. سیستانی بدوئی، یاسر (1394). "تأثیر هدفمندی یارانه­ها بر شدت انرژی در صنعت ایران"، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، (14)14، صص 124-91.
مکیان، سید نظام‌الدین. نوروزی، علی.کاظمی، ابوطالب. شهیکی تاش، محمد نبی. زنگی آبادی، پروانه. (2015). "ارزیابی شدت انرژی و اثر تکنولوژی تولید بر کارایی تقاضای صنعتی انرژی (مورد ایران)". پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، 4(16)، 209-242. 
وزارت نیرو، دفتر فن­آوری اطلاعات، ارتباطات و آمار- معاون اطلاعات و آمار، معاونت تحقیقات و منابع انسانی، پنجاه سال آمار صنعت برق ایران در آیینه آمار (1394-1346).
وزارت نیرو، نشریه صنعت برق ایران (1394)، شرکت مادر تخصصی توانیر، دفتر فناوری، اطلاعات، ارتباطات و آمار- معاون اطلاعات آمار.
یاوری، کاظم، سحابی، بهرام، عصاری،‌ عباس و رضا محسنی (1391)، "منابع نوسانات حسابجاری: مطالعه موردی ایران و مکزیک"، فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، 4(8)، صص 28-1.         
    
Adom، P. K. (2015). Asymmetric impacts of the determinants of energy intensity in Nigeria”.. Energy Economics، 49، 570-580.
Astley، M.، & Garrat، A. (1996). Interpreting sterling exchange rate movements”. Bank of England Quarterly Bulletin، 36(4)، 394-404.
Azar, C. & H. Dowlatabadi (1999), "A Review Of Technical Change In Assessment Of Climate Policy”. Annual Review of Energy and the Environment 24: 513-544.
Azusa، okagawa (2008)،" Econometric Analysis of Key Factors Contributing to Energy intensity Improvement”. Resources and Energy Economics، Vol. 34، PP.40 72.
Blanchard، O. J. (1987). Vector Autoregressions and Reality: Comment”.. Journal of Business & Economic Statistics، 5(4)، 449-451.
Blanchard، O. J.، & Quah، D. (1988). The dynamic effects of aggregate demand and supply disturbances”. (No. w2737). National Bureau of Economic Research.
Branch, S. (2020). United Nations Statistics Division.
Breitung, J., & Franses, P. H. (1998). On Phillips-Perron-type tests for seasonal unit roots”.Econometric Theory, 200-221.
Campbell, J. Y. (1990). A variance decomposition for stock returns”. (No. w3246). National Bureau of Economic Research.
Clarida، R.، & Gali، J. (1994، December). “Sources of real exchange-rate fluctuations: How important are nominal shocks? ”. In Carnegie-Rochester conference series on public policy (Vol. 41، pp. 1-56). North-Holland.
Cornelio، J.، & Fankhauser، S. (2004). “The energy intensity of transition countries”.. Energy Economics، 26(3)، 283-295.
ENERDATA, S. (2020). The energy world in 2020”. ENERDATA 2020 statistical yearbook.
Fisher-Vanden, K., Jefferson, G. H., Liu, H., & Tao, Q. (2004). What is driving China’s decline in energy intensity? ”. Resource and Energy economics26(1), 77-97.
Jorgenson, D. W. (1984). The role of energy in productivity growth”., The Energy Journal, 5(3): 11-26.
Li، K.، & Lin، B. (2014). “The nonlinear impacts of industrial structure on China's energy intensity”.. Energy، 69، 258-265.
Linares، P. & Labandeira، X. (2010)، “Energy Efficiency: Economics and Policy”. Journal of Economic Surveys، 24(3)، 573-592.
Luan, B., Huang, J., Zou, H., & Huang, C. (2020). Determining the factors driving China's industrial energy intensity: Evidence from technological innovation sources and structural change”. Science of the Total Environment, 139767.
Ma، H.، Oxley، L.، Gibson، J.، & Kim، B. (2009). “Modeling China's energy consumption behavior and changes in energy intensity”. Environmental Modelling & Software، 24(11)، 1293-1301.
Medlock, K. (2011). “Energy Demand Theory”. Published In: Hunt, L. C., & Evans, J. (Eds.). (2011). International Handbook on the Economics of Energy. Edward Elgar Publishing.
Schurr, S. H. (1982). “Energy efficiency and productive efficiency: some thoughts based on American experience”, The Energy Journal, 3(3): 3-14.
Sims، R. R.، Veres III، J. G.، Watson، P.، & Buckner، K. E. (1986). “The reliability and classification stability of the Learning Style Inventory”. Educational and Psychological Measurement، 46(3)، 753-760.
Sorrell, S. (2009). Jevons’ Paradox revisited: The evidence for backfire from improved energy efficiencyEnergy policy37(4), 1456-1469.
Ullah, A., Neelum, Z., & Jabeen, S. (2019). Factors behind electricity intensity and efficiency: An econometric analysis for PakistanEnergy Strategy Reviews26, 100371.
Wang، Z.، & He، W. (2017). Regional energy intensity reduction potential in China: A non-parametric analysis approachJournal of Cleaner Production، 149، 426-435.
Zha, D., Zhou, D., & Ding, N. (2012). The determinants of aggregated electricity intensity in ChinaApplied energy97, 150-156.