با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه ایلام

2 کارشناسی ارشد علوم اقتصادی دانشگاه ایلام

چکیده

سؤال مطرح در مقاله حاضر این است که آیا روش­های مختلف برآورد زیان رفاهی، رتبه­بندی یکسانی از صنایع مختلف براساس میزان زیان رفاهی و درجة انحصار آن­ها ارائه می­کنند؟ پاسخگویی به این سؤال از منظر تدوین سیاست‌های ضد انحصار­ در صنایع مختلف بسیار با ارزش است. از این­رو،  برای پاسخ به سؤال مذکور، زیان رفاهی ده صنعت منتخب در ایران، براساس سه رویکرد نظری متفاوت (مدل­های ساختار- رفتار- عملکرد، رهبری قیمت و انحصار چندجانبه در سطح صنعت)، در دورة 1374 تا 1386 برآورد شده است. نتایج نشان می­دهد که رتبه­بندی صنایع با توجه به درجة انحصاری بودن آن­ها، نوع رویکرد نظری و شاخص­های مورد استفاده برای محاسبه زیان رفاهی، متفاوت از هم هستند. بنابراین، در هدف گذاری صنایع برای سیاست­گذاری­های ضد انحصار باید احتیاط لازم به­عمل آید. در واقع،  صرف تکیه بر نتایج یک مدل، بدون توجه  به ساختار صنعت، عملکرد بنگاه­ها و انطباق  مدل با شرایط صنایع، می­تواند گمراه­کننده­ باشد.

کلیدواژه‌ها

بیگدلی، محمد (1388). "نقش تنظیم و نهادهای ضدانحصار در صنعت بانکداری کشور"،  فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، سال هفدهم، شماره۵۱، صص ۴۷-۴۱.
پژویان، جمشید؛ خدادادکاشی، فرهاد و محمدنبی شهیکی­تاش (1390)، "ارزیابی ناپارامتریک شکاف بین قیمت و هزینة نهایی در صنایع ایران در قالب یک مدل کورنویی"، فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره ۸. شماره ۲، صص ۱۲۱-۹۵.
پندیک، رابرت. اس و دانیل ال رابینفیلد (1997)، اقتصاد خرد،ترجمه: احمد ذیحجه­زاده (۱۳۸۱)، چاپ اول، جلد اول، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت).
پورپرتوی، میرطاهر؛ دانش­جعفری، داود و اسداله جلال‌آبادی (1388)، "مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور"، پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره ۴، صص ۱۵۴- ۱۲۹.
خدادادکاشی، فرهاد (1380). "برآورد هزینه­های اجتماعی انحصار در بخش صنعت ایران"، مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی. صص ۱۱۶- ۸۳. سالواتوره، دومینیک (1993)،  تئوری و مسائل اقتصاد خرد، ترجمه: حسن سبحانی (1385)، چاپ سی و یکم، تهران: نشر نی. ص ۳۵۴.
شهبازی، حبیب و همکاران (1387). "برآورد رفاه از دست رفته ناشی از وجود انحصار در صنعت تولید شیر ایران"،  اقتصاد کشاورزی و توسعه، سال هفدهم، شماره۶۵، صص ۵۳-۳۹.
شهیکی­تاش، محمدنبی و حمید حجتی (1392)، "سنجش کشش تغییرات حدسی و قدرت بازاری در صنایع منتخب ایران"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، سال دوم، شماره ۶، صص۹۹-۸۱.
شهیکی­تاش، محمدنبی و نسیم فیوضی اختیاری (1388)، "برآورد هزینة رفاهی ناشی از انحصار مؤثر در صنعت بیمه ایران"، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، سال سیزدهم. شماره ۳۸، صص ۱۵۵- ۱۳۳.
فیض­پور، محمدعلی و مهدی امامی میبدی (1393)، "هزینه­ای اجتماعی ناشی از ساختارهای غیررقابتی در صنایع تولیدی رویکردی پویا با استفاده از روش کالینگمولر" ، مجله علمی-  پژوهشی سیاستگذاری اقتصادی، سال ششم، شماره دوازدهم.
گلستانی، شهرام؛ هاتفی مجومرد، مجید و ام‌البنین جلالی (1392)، "مدل­های رهبری قیمت و تبانی در کارتل گازی با استفاده از الگوریتم ژنتیک"، فصلنامه اقتصاد محیط زیست و انرژی، سال دوم، شماره۶، صص ۱۸۲-۱۵۱.
معمارنژاد، عباس؛ حسینی، سیدشمس­الدین و ساناز خطابی (1390)، "ارزیابی ساختار و عملکرد بازار خودروسواری در ایران". فصلنامه مدل­سازی اقتصادی، سال سوم، شماره ۴، پیاپی ۱۰، صص۱۲۰- ۱۰۳.
 
 
 
Bhuyan, S. and R.A. Lopez (1995), “Welfare Losses Under Alternative Oligopoly Regimes: The U.S. Food and Tobacco Manufacturing Industries”, J. Agr. and Applied Econ, No. 27, pp. 577-587.
Church, J.; Ware, R. (2000). "Industrial Organization". January. McGraw-Hill Publishing Co. ISBN 0-256-20571-X
Dickson, V. (1988), “Price Leadership and Welfare Losses in U.S. Manufacturing: Comment”, American Economic Association, 78(1), pp. 285- 287.
Gisser, M. (1986), “Price Leadership and Welfare Losses in U.S.Manufacturing”, American Economic Association, 76(4), pp. 756-767.
Peterson, E. B. and J.M. Connor (1995), “A Comparison of Oligopoly Welfare Loss Estimates for U.S. Food Manufacturing”, Amer J. Agr. Econ, No. 77, pp. 300-308.
Willner, J.; Stahl, L. (1992), “Where Are The Welfare Losses Of Imperfect Competition Large?”, European Journal of Political Economy, No. 8, pp. 477- 491.