با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : مدل سازی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

3 دانشجوی دکتری معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

4 دانشجوی کارشناسی ارشد معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

در این مقاله با استفاده از روش DANP به بررسی تعاملات میان بخشی فعالیت­های اقتصاد ایران بر پایه جدول تجمیعی داده-ستانده سال1390 در 15 بخش، پرداخته­شده ­است. نتایج بیانگر آن است که بالاترین تعامل را بخش «صنایع با فناوری متوسط» دارد. بالاترین ضریب نفوذ یا اثر خالص را بخش «صنایع با فناوری متوسط» در تعاملات بین بخشی اقتصاد نشان داده­است و سپس بخش­های «انرژی» و «واسطه­های مالی» دارای رتبه­های دوم و سوم می­باشند. پس از‌ محاسبات جبر ماتریسی بر پایه دیمتل و به­منظور محاسبه ضرایب اولویت هر بخش، با اعمال بردار ارزش‌افزوده هر بخش به ماتریس اثرات کل، سوپر ماتریس وزنی به­توان حدی رسانده شد. نتایج این شبیه­سازی نشان داد که بالاترین اولویت‌بخشی در اقتصاد ایران به ترتیب متعلق است به «صنایع با فناوری متوسط» با ضریب اولویت 0.245 و «کشاورزی و ماهیگیری» با ضریب اولویت 0.226 است.

کلیدواژه‌ها

احمد‌وند، محمد‌رحیم؛ اسلامی، سیف‌الله؛ اشرفی، یکتا و اقبال عباسی (1386). "برآورد اثر افزایش قیمت حامل‌های انرژی بر نرخ تورم و هزینه خانوارهای کشور با استفاده از مدل داده – ستانده". مجله اقتصادی، 75-76 (7). صص5-78.
احمد‌وند، محمد‌رحیم حسین جلیل‌پیران (1385). "کاربرد مدل داده - ستانده در تحلیل وابستگی بین بخشی کشاورزی و انرژی". مجله اقتصادی، 63-64 (6). صص 5-16.
اسلامی‌اندارگلی، مجید؛ صادقی، حسین و محمد محمدی‌خبازان (1392). "تأثیر اصلاح قیمت حامل‌های انرژی بر بخش‌های مختلف اقتصادی با استفاده از جداول داده – ستانده". پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 47(13). صص85-106.
اقدر، حسین؛ محمدیاری، فاطمه؛ پورخباز، حمیدرضا و وحید رحیمی (1396). "مقایسه‌ دو روش تصمیم‌گیری Fuzzy-AHP  و ANP  به‌منظور رتبه‌بندی تناسب اراضی به‌منظور کاربری اکوتوریسم (مطالعه‌ی موردی: منطقه خائیز بهبهان)". پژوهش‌های جغرافیای انسانی. 101(49). صص621-635.
بانوئی، علی‌اصغر و مجتبی محققی (1386). "بررسی کمی رابطه بین بلوک انرژی و بلوک اطلاعات در قالب الگوی داده - ستانده: تجربه ایران و هند". پژوهش‌های اقتصادی ایران. 33(9). صص 53-74.
توسلی، سلاله و پریسا مهاجری (1396). "ارزیابی جایگاه بخش سلامت در اقتصاد ایران با استفاده از روش حذف فرضی جزئی". پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی. 29(8). صص 77-96.
جهانگرد، اسفندیار (1393)، تحلیل‌های داده-ستانده فناوری، برنامه ریزی و توسعه. تهران: نشرآماره.
خسروی لقب، فاطمه و محمود جمهیری (1393). "بررسی نظریه قطب رشد با بررسی سابقه شکل‌گیری قطب‌های رشد در ایران". کنفرانس ملی الکترونیکی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازیاولین کنفرانس ملی توسعه پایدار در علوم جغرافیا و برنامه ریزی، معماری و شهرسازی: موسسه آموزش عالی مهر اروند.
دهقان شورکند، حسن (1395). "به‌کارگیری روش حذف فرضی تعمیم‌یافته در سنجش اهمیت بخش‌های اقتصاد ایران". پایان نامه کارشناسی ارشد رشته علوم اقتصادی. دانشگاه علامه طباطبایی، تهران. دانشکده اقتصاد.
سید‌مشهدی، پردیس‌السادات؛ قلمباز، فرهاد و علی‌اصغر اسفندیاری (1390). "اهمیت صنعت نفت در ایجاد تولید و اشتغال در اقتصاد ایران و تأثیر آن بر سایر فعالیت‌های اقتصادی". پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی. 2(1). صص133-162.
بانویی، علی اصغر و محمد جلوداری ممقانی (1386). "شناسایی بخش‌های کلیدی بر مبنای رویکرده ای سنتی و نوین طرف‌های تقاضا و عرضه اقتصاد"، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، شماره اول، بهار 86.
شادمانی، مسعود (1385). "جایگاه صنعت نفت در اقتصاد ایران با استفاده از تحلیل داده-ستانده". پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه مازندران.
صادقی، نرگس و سیدهادی موسوی‌نیک (1395). "بررسی تطبیقی روش‌های سنتی، بردار ویژه و حذف فرضی در سنجش بخش‌های کلیدی". پژوهش‌های اقتصادی ایران. 69(21). صص 173-208.
صادقی شاهدانی، مهدی (1394). مدلسازی داده-ستانده. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).چاپ اول.
صادقی شاهدانی ، مهدی و مهدی قویدل (1396). برنامه‌ریزی اقتصادی مبانی، اصول و روش‌ها‌. تهران: دانشگاه امام صادق(ع).چاپ اول.
فدوی، عارفه (1394). تحقیق در عملیات پیشرفته تصمیم گیری چند معیاره. تهران: نگاه دانش.
فضل‌زاده، علی‌رضا و مینا تجویدی (1387). مدیریت انرژی در صنایع ایران: مطالعه ی موردی: رابطه علی بین مقدار برق مصرفی و ارزش افزوده صنایع کوچک (SSI)10 – 49 نفر کارکن: مطالعات اقتصاد انرژی. 19(5). صص 147-162.
قلی‌یوسفی، محمد (1391). "تعیین پیوندهای بین بخشی در اقتصاد ایران با استفاده از روش حذف فرضی". پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار). 45(12). صص 155-170.
هادی‌زنوز، بهروز (1383). "بررسی جایگاه صنایع فلزات اساسی و معادن وابسته در اقتصاد ملی و تحول آن در برنامه چهارم (1384-1388) بر بر اساس تکنیک داده- ستانده". پژوهشنامه اقتصادی (دانشگاه علامه طباطبایی). 15(4). صص 133-168.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1394)، ماهیت بخش‌های اقتصاد ایران مروری بر روش‌های شناسایی بخش‌های کلیدی در اقتصاد ،دفتر مطالعات اقتصادی.
Andreosso O. and Callaghan yue (2004). “Intersectoral Linkages and Key Sectors in China 1987-1997 an Application of Input-Output Linkage Analysis”. Asian Economic Aournal, No.78, pp.165–186.
Chenery B., Hollis Watanabe Tsunehiko (1958). “International Comparison of the Structure of Production”. Econometrica, No. 26. DOI: 10.2307/1907514.
Basu (2002). “An Analysis of Energy use and its Relationship to Changes in Economic Structure: The Canadian Example between 1971 and 1990”. International Input-Output Conferences.
Caevel J.de; Degueldre Jean; Paelinck J.H.P. (1965). “Analyse Quantitative de Certains Phénomènes du Développement Régional Polarisé, Essai de simulation statique d'itinéraires de propagation”. Collection de l'Institut de Science Economique de l'Université de Liège (8).
Cella Guido (1984). “The input‐output Measurement of Interindustry Linkages”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics,  46(1), No.73–84.
Dietzenbacher Erik; Lahr Michael L. (2013). “Expanding Extraction”. Economic Systems Research, 25(3), pp. 341–360. DOI: 10.1080/09535314.2013.774266.
Dietzenbacher Erik; Van der Linden Jan A (1997). “Sectoral and Spatial Linkages in the EC Production Structure”. Journal of Regional Science, 37(2), pp.235–257.
Guerra Ana-Isabel; Sancho Ferran (2010). “Measuring Energy Linkages with the Hypothetical Extraction Method: An Application to Spain. Policymaking Benefits and Limitations from Using Financial Methods and Modelling in Electricity Markets” 32(4), pp. 831–837. DOI: 10.1016/j.eneco.2009.10.017.
Henderson H.V.; Searle S.R. (1981). “On Deriving the Inverse of a Sum of Matrices”. SIAM Review 23(1), pp. 53–60.
Hirschman A.O. (1988). “The Strategy of Economic Development: Westview Press”. Available online at: https://books.google.com/books?id=VBEKAQAAMAAJ.
Jassbi Javad; Mohamadnejad F., Nasrollahzadeh H.  (2011). “A Fuzzy Dematel Framework for Modeling Cause and Effect Relationships of Strategy Map. Expert Systems with Applications” 38(5), pp. 5967–5973. DOI: 10.1016/j.eswa.2010.11.026.
Jones Leroy P. (1976). “The Measurement of Hirschmanian Linkages”. The Quarterly Journal of Economics, 90(2), pp. 323–333.
Jumbe Charles B.L. (2004). “Cointegration and Causality between Electricity Consumption and GDP: Empirical Evidence from Malawi”. Energy Economics, 26(1), pp. 61–68. DOI: 10.1016/S0140-9883(03)00058-6.
Lin Chi-Jen, Wu Wei-Wen (2008). “A Causal Analytical Method for Group Decision-making under fuzzy Environment. Expert Systems with Applications”. 34(1), pp. 205–213. DOI: 10.1016/j.eswa.2006.08.012.
Miller Ronald and  P. Blair (2009). “Input-Output Analysis. Foundations and Extensions”. 2nd ed. Cambridge university press.
Cai & Leung (2004) ‘‘Reviewed linkage Measures and Applied an Alternative to Hawaii’s agriculture sectors’’, Taylor and Francis Journals, vol. 16(1), pp. 63-83.
Miller Ronald E., Lahr Michael L. (2001). “A Taxonomy of Extractions”. Contributions to Economic Analysis, No. 249, pp. 407–441.
Roland Gerard (2013). “Development Economics”. 1st ed. US: Pearson Education.
Saaty Thomas L. (2004). “Fundamentals of the Analytic Network Process — Dependence and feedback in decision-making with a single network”. Journal of Systems Science and Systems Engineering, 13(2), pp. 129–157. DOI: 10.1007/s11518-006-0158-y.
Shieh Jiunn-I, Wu Hsin-Hung, Huang Kuan-Kai (2010). “A DEMATEL method in Identifying key Success Factors of Hospital Service Quality. Knowledge-Based Systems”, No. 23. DOI: 10.1016/j.knosys.2010.01.013.
Strassert Günter (2018). “Zur Bestimmung Strategischer Sektoren mit Hilfe von Input-Output-Modellen”(Jahrbücher für Nationalökonomie und Statistik, No. 182.
Tsai W-H, Chou W-C, Hsu W. (2009). “The Sustainability balanced Scorecard as a framework for Selecting Socially Responsible Investment: an Effective MCDM model”. Journal of the Operational Research Society, 60(10), pp. 1396–1410. DOI: 10.1057/jors.2008.91.
Fetini H. and B. Robert (1999). “Economics Aspects of Increasing Energy Prices to Border Prices in Iran”, Documents of World Bank.
Wang Yuan, Wang Wenqin, Mao Guozhu, Cai Hua, Zuo Jian, Wang Lili and Zhao Peng (2013). “Industrial CO2 Emissions in China based on the hypothetical Extraction Method: Linkage Analysis”. Energy Policy, No. 62, pp. 1238–1244. DOI: 10.1016/j.enpol.2013.06.045.
Zhao Yuhuan, Zhang Zhonghua, Wang Song, Zhang Yongfeng and Liu Ya (2015). “Linkage Analysis of Sectoral CO2 Emissions based on the Hypothetical Extraction Method in South Africa. Carbon Emissions Reduction: Policies, Technologies Monitoring, Assessment and Modeling”, No. 103, pp. 916–924. DOI: 10.1016/j.jclepro.2014.10.061.