با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسنده

دکتری اقتصاد، دانشگاه پیام نور ، ایران

چکیده

توزیع و انتقال برق در زمره انحصار‌های طبیعی بویژه از نوع محلی می‌باشد. این فعالیت در اکثر کشور ها توسط نهاد تنظیم کننده تحت نظم قرار می‌گیرد. سقف قیمت یکی از روش‌های تنظیم می‌باشد که بر انگیزه بنگاه ها تأکید دارد. در رویکرد سقف قیمت ، تنظیم کننده تلاش می‌کند با فراهم کردن محرک هایی ، بهره وری و کارایی بنگاه و بخش برق افزایش یابد. بر این اساس  کارایی  و بهره وری بنگاه اندازه‌گیری می‌شود تا بر اساس آن نرخ بهره وری هدف جهت لحاظ کردن در فرمول سقف قیمت، تعیین شود. در این مطالعه  ضمن استفاده از داده‌های 39 شرکت توزیع برق ایران برای دوره 1386 تا 1395 وبا کاربرد روش‌های پارامتریک و غیر پارامتریک نسبت اندازه‌گیری کارایی بخش برق در ایران اقدام شد. نتایج دلالت بر این دارند که در طی دوره مورد بررسی، اندازه کارایی در توزیع برق ایران بین 67/0 تا 92/0 قرار داشت. همچنین یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند که شرکت‌های توزیع برق تبریز، تهران بزرگ، اهواز، خراسان شمال و سمنان دارای بهترین عملکرد از حیث کارایی می‌باشند

کلیدواژه‌ها

امامی میبدی، علی (1379) اصول اندازه‌گیری کارایی و بهره وری. تهران: مؤسسه‌ مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
احسانی، آرش و دیگران (1384)، "رویکردی به کیفیت و پایایی در محیط جدید صنعت برق"، سومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت.
بیگلری، م. (1382)، صنعت برق جهان در تحول و دگرگونی ساختار و تکنولوژیکی، تهران: دانشکده صنعت آب و برق.
 زراء‌نژاد، منصور و رضا حاجی‌آباد یوسفی (1390)، "ارزیابی کارایی اقتصادی شرکت‌های توزیع برق ایران"، پژوهشنامه علوم اقتصادی، سال ششم، شماره 11.
زیبا، فاطمه (1384)، "مقررات‌گذاری و نظم‌بخشی اقتصادی و اندازه‌گیری کارایی در شرکت‌های توزیع برق ایران"، دانشگاه الزهرا، پایان‌نامه کارشناسی ارشد.
خداداد کاشی، فرهاد و مهدی توسلی (1391)، "تخمین کارایی فنی بانک کشاورزی با استفاده از تابع تولید مرزی"، پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیستم، شماره 61.
رضایی، علی (1392)، "تحلیل کارایی و بهره‌وری شرکت‌های توزیع برق ایران: رویکرد مدل مازاد مبنا(SBM)"، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، شماره 13.
سیماب، محسن (1390)، "تنظیم کیفیت توان و محک‌زنی شرکت‌های توزیع برق ایران"، دانشگاه تربیت مدرس، رساله دکتری.
عباسی، ابراهیم و ابراهیم شمین (1384)، "تحلیل و ارزیابی کارایی شرکت‌های توزیع برق ایران در سال 1384"، اقتصاد مالی (اقتصاد مالی و توسعه)،  دوره  1، شماره 2.
عبادی، جعفر و امیر دودابی‌نژاد (1390)، "انتخاب مدل بهینه تنظیم قیمت انگیزشی با در نظر گرفتن آثار خارجی برای توزیع برق ایران"، فصلنامه اقتصاد محیط‌زیست و انرژی، سال اول، شماره 1، صص 172-133.
فلاحی، محمدعلی و وحیده احمدی (1384)، "ارزیابی کارایی شرکت‌های توزیع برق ایران"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 71، زمستان1384، صص320- 297.
لاجوردی, حسن و کیومرث حیدری (1382)، "ارزیابی و تحلیل کارایی شرکت توزیع برق شهرستان مشهد"، هجدهمین کنفرانس بین‌المللی برق، تهران، شرکت توانیر، پژوهشگاه نیرو.
محمدنژاد شورکایی، حسین (1390)، "طراحی مدل انگیزشی بهبود قابلیت اطمینان در شبکه‌های توزیع"، دانشکده مهندسی برق، دانشگاه صنعتی شریف، رساله دکتری.
محمدی، تیمور و جمشید پژویان (1379)، "قیمت‌گذاری بهینه رمزی برای صنعت برق ایران"، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره3، شماره6، صص39-61 .
Battese G.E. and Coelli T.J. (1992). “Frontier Production Functions, Technical Efficiency and Panel Data: With Application to paddy farmers in India”. Journal of Productivity Analysis, 3(1-2), pp.153–169.
Battese G.E. and T.J. Coelli (1995). “A Model for Technical Inefficiency Effects in a Stochastic Frontier Production Function for Panel Data”. Empirical Economics, (2)20, pp. 332-325.
Coelli T.J. and S. Perelman (1996), “Efficiency Measurement, Multiple-Output Technologies and Distance Functions: With Application to European Railways”. CREPP Discussion Paper 96/05, University of Liege.
Coelli T.J., Rao D.S.P., O'Donnell C.J. and Battese G.E. (2005), An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis, Second Edition, Springer.
Emami Meibodi  A. (1998). Efficiency Considerations in the Electricity Supply Industry: the Case of Iran. Department of Economics, University of Surrey, Working Paper, pp. 1-47.
Emvalomatis G., Stefanou S.E. and Oude Lansink A. (2011), “A Reduced-Form Model for Dynamic Efficiency Measurement: Application to Dairy Farms in Germany and the Netherlands”. American Journal of Agricultural Economics, 93(1), pp. 161-74.
Emvalomatis G. (2009), Parametric Model for Dynamic Efficiency Measurement. Ph.D Dissertation, the Pennsylvania State University, Graduate School, Department of Agricultural Economics and Rural Sociology, Available online at: https://etda.libraries.psu.edu /paper/9735/5393
Lassila J., Viljainen S., Honkapuro S. and J. Partanen (2003). “Data Envelopment Analysis in the Benchmarking of Electricity Distribution Companies. CIRED 2003”, International Conference on Electricity Distribution, Barcelona, Spain.
Poudineh R. and T. Jamasb (2013a), “Investment and Efficiency under Incentive Regulation: The Case of Norwegian Electricity Distribution Network”. EPRG Working Paper, No.1306, University of Cambridge, online:.http://www.eprg.group.cam.ac.uk/wp-content/uploads/2013/04/1306-Full.pdf
Poudineh R. and T. Jamasb (2013b), “Determinants of Investments under Incentive Regulation: The Case of Norwegian Electricity Distribution Networks”. EPRG Working Paper No.1312, University of Cambridge, online: http://www.eprg.group.cam.ac.uk /category/publications/working-paper-series/.
Rahmatallah Poudineh, Grigorios Emvalomatis and Tooraj Jamasb (2014). “Dynamic Efficiency and Incentive Regulation: An Application to Electricity Distribution Networks”, Energy policy,  February.