با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار اقتصاد بین‌الملل، گروه مدیریت، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه، ایران.

2 گروه اقتصاد،واحد دهاقان،دانشگاه آزاد اسلامی،دهاقان،ایران

3 گروه اقتصاد،واحد خمینی شهر،دانشگاه آزاد اسلامی، خمینی شهر،ایران

10.30473/jier.2024.70577.1442

چکیده

طی سه دهه اخیر رشد صادرات صنعتی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی(OIC) کند شده ‌است. افزایش هزینه مبادلاتی پنهان در صادرات کالاهای صنعتی از کانال ریسک کشوری یکی از عوامل موثر شناخته می‌شود. در مطالعات تجربی اخیر عوامل مختلف و تاثیرگذار بر صادرات دوجانبه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی معرفی شده‌اند، ولی مطالعات تجربی که تاثیر ریسک کشوری را در جریان صادرات صنعتی دوجانبه مدنظر قرار دهد، بسیار محدود است. از این‌رو، هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی تاثیر ریسک کشوری و مولفه‌های آن شامل ریسک اقتصادی، مالی و سیاسی بر صادرات صنعتی کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی است. برای دستیابی به این هدف، در چارچوب مدل جاذبه و به روش حداکثر درستنمایی شبه پواسن (PPML) به بررسی و معناداری اثر ریسک کشوری و مولفه‌های تشکیل‌دهنده آن بر صادرات صنعتی دوجانبه کشورهای عضو OIC در تجارت با شرکای تجاری پرداخته شد. در این مطالعه از داده‌های تابلویی و برای دوره 2021 تا 2002 مورد استفاده قرار گرفت. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد ریسک کشوری درکشورهای عضو سازمان و همچنین مقاصد صادراتی آنها تاثیر معناداری بر جریان صادرات صنعتی دوجانبه دارد. این یافته براساس هریک از مولفه‌های تشکیل‌دهنده ریسک کشوری شامل ریسک اقتصادی، مالی و سیاسی نیز صادق می‌باشد. ضمن اینکه ریسک سیاسی در مقایسه با سایر عوامل بیشترین تاثیر بر صادرات صنعتی کشورهای عضو OIC دارد. پیشنهاد می‌شود سازمان همکاری اسلامی و نهادهای وابسته به آن، سیاست‌های مناسبی را جهت ایجاد و توسعه پوشش بیمه ریسک سیاسی و اقتصادی ارائه نمایند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، 6(3)، 119-101.
گوگردچیان، احمد و میرجابری، زهره (۱۳۹۶). ارزیابی تأثیر ریسک سیاسی و ریسک بازرگانی بر صادرات غیرنفتی ایران به عمده‌ترین کشورهای هدف صادرات با تأکید بر بیمه اعتبار صادراتی. نشریه علمی-پژوهشی سیاستگذاری اقتصادی، 9(17)، 18-15.
 
 
References
Abreo, C. Bustillo, R. & Rodriguez, C. (2021). "The role of institutional quality in the international trade of a Latin American country: evidence from Colombian export performance". Journal of Economic Structures, 10(24). 
Anderson, J. E. & Van Wincoop, E. (2003). "Gravity with Gravitas: A Solution to the Border Puzzle". American Economic Review, 93(1), 170-192.
Bahlmann, J. & Welfens, P. J. (2021). "Environmental Policy Stringency and Foreign Direct Investment: New Insights from a Gravity Model Approach". EIIW Diskussionsbeitrag 294 (www.eiiw.eu).
Bahmani-Oskooee, M. & Brooks, T. (1999). "Bilateral J curve between US and her trading partners". Review of World Economics, 135(1), 156-165.
 
 
Bahmani-Oskooee, M. & Goswami, G. (2004). "Exchange rate sensitivity of Japan’s bilateral trade flows". Japan and the World Economy, 16(1), 1-15.
Bahmani-Oskooee, M. (1986). "Determinants of international trade flows the case of developing countries". Journal of Development Economics, 20(1), 107-123.
Baldy, E. (2007). "A new educational perspective for teaching gravity". International Journal of  Science Education, 29, 1767–1788.
Cai, Y. Zhu, H. Chen, Zh. & Geng, Y. (2022). "Country Risk and Wooden Furniture Export Trade: Evidence from China". Forest Products Journal, 72(3), 180–189.
Caldara, D. & Iacoviello, M. (2018). "Measuring geopolitical risk". Board of Governors of the Federal Reserve Board International Finance Discussion Paper, No. 1222. Washington, D.C. Federal Reserve Board.
Cavusgil, S. T. Deligonul, S. Ghauri, P. N. Bamiatzi, V. Park, B. I. & Mellahi, K. (2020). "Risk in international business and its mitigation". J. World Bus, 55(2), 101078.
Cheltenham, Oxford University Press: London, UK.
Chowdhury, S. R. (2011). "Impact of global crisis on small and medium enterprises". Global Bus. Rev, 12(3), 377–399.
Coase, R. H. (1960). "The problem of social cost". J. Law Econ. 3, 1–44.
Devadason, E. S. Govindaraju, V. G. R. C. & Mubarik, S. (2018). "Defining potentials and barriers to trade in the Malaysia–Chile partnership". International Journal of Emerging Markets, 13(5), 758-779.
Dunning, J. H. (2002). "Global Capitalism, FDI and competitiveness". Edward Elgar:
Engel, C. (2014). "Exchange rates and interest parity". In G. Gopinath, E. Helpman, & K. Rogof (Eds.), Handbook of international economics Amsterdam: Elsevier. 4, 453-522.
Galkin, P. Bollino, C. A. & Atalla, T. (2018). "Effect of preferential trade agreements on China’s energy trade from Chinese and exporters’ perspectives". International Journal of Emerging Markets, 13(6), 1776-1797.
Glick, R. & Taylor, A. M. (2010). "Collateral damage: Trade disruption and the economic impact of war". The Review of Economics and Statistics, 92(1), 102–127.
Goswami, G. & Junayed, S. (2006). "Pooled mean group estimation of the bilateral trade balance equation: USA vis-a-vis her trading partner". International Review of Applied Economics, 20(4), 515-526.
Goswami, G. & Panthamit, N. (2020). "Does Political Risk lower Bilateral Trade Flow? A Gravity Panel Framework for Thailand vis-a-vis her Trading Partners". International Journal of Emerging Markets ahead-of-print(ahead-of-print), DOI. 10.1108/IJOEM-07-2020-0755.
Hanif, M. (2021). "Intra OIC-Region Trade: Application of Gravity Model".  Journal of Islamic Business and Management, 11(2).
Li, E. Lu, M. & Chen, Y. (2020). "Analysis of China’s Importance in “Belt and Road Initiative” Trade Based on a Gravity Model". Sustainability,  12(17), 6808. https://doi.org/10.3390/su12176808.
Liu, W. G. & Huang, Y. (2020). "Geopolitical risks and trade flows: Theoretical mechanism and empirical research". Int. Econ. Trade Res, 279(03), 47–60.
Mnasri, A. & Nechi, S. (2019). "New approach to estimating gravity models with heteroskedasticity and zero trade values". University Library of Munich, MPRA Paper 93426.
Moser, Ch. Nestmann, Th. & Wedow, M. (2008). "Political Risk and Export Promotion: Evidence from Germany". The World Economy, 31(6), 781-803.
Mueller, P. Tahbaz-Salehi, A. & Vedolin, A. (2017). "Exchange rates and monetary policy uncertainty". The Journal of Finance, 72(3), 1213–1252.
Nguyen, H. O. & Tongzon, J. (2010). "Causal nexus between the transport and logistics sector and trade: The case of Australia". Transp Policy, 17, 135–146.
Qazi, A. & Khan, M. S. (2021). "Exploring probabilistic network-based modeling of multidimensional factors associated with country risk". Risk Anal, 41(6), 911-928.
Santos Silva, J. & Tenreyro, S. (2022). "The Log of Gravity at 15". Portuguese Economic Journal,  21(8), 423–437.
Saputra, P. M. A. (2019). "Corruption perception and bilateral trade flows evidence from developed and developing countries". Journal of International Studies, 12(1), 65-78.
Tinbergen, J. (1962). "Shaping the World Economy; Suggestions for an International Economic Policy". New York, USA, Twentieth Century Fund: 330.
Wang, Zh. Zong, Y. Dan, Y. & Jiang, Sh. J. (2020). "Country risk and international trade: evidence from the China-B&R countries". Applied Economics Letters, 28(20).
Warner, D. & Kreinin, M. (1983). "Determinants of international trade flow". The Review of Economics and Statistics, MIT Press, 65(1), 96-104.
Zhang, H. Wang, W. Yang, C. & Guo, Y. (2021). "The impact of country risk on energy trade patterns based on complex network and panel regression analyses". Energy, 222, 119979.