با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم اقتصادی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران.

2 استاد علوم اقتصادی، گروه اقتصاد دانشگاه اصفهان، ایران.

3 استادیار علوم اقتصادی، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اصفهان (خوراسگان)، ایران.

4 استادیار علوم اقتصادی، موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، تهران، ایران.

10.30473/jier.2024.67530.1382

چکیده

هدف از این پژوهش بررسی اثر شوک تحریم‌‌های اقتصادی بر شاخص رقابت‌‌پذیری صنعتی با تاکید بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادرات با رویکرد خود رگرسیون برداری ساختاری در بازه زمانی 2020- 1990می‌‌باشد. نتایج حاکی از آن است شوک ناشی از شاخص قیمت کالاهای وارداتی بر شدت صنعتی شدن اثری با نوسانات مثبت و منفی داشته و بر کیفیت صادرات در ابتدای دوره، اثر منفی و در پایان دوره، اثر مثبت داشته است. از طرفی شوک ناشی از شاخص قیمت کالاهای صادراتی بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادرات با نوسانات مثبت و منفی همراه بوده است. رابطه مبادله بر شدت صنعتی شدن بی‌‌تاثیر و بر کیفیت صادرات اثر مثبت داشته است. تولید و صادرات نفت خام بر شدت صنعتی شدن اثری با نوسانات مثبت، منفی و درنهایت خنثی، و بر کیفیت صادرات اثربخشی مثبت داشته است. اثر سرمایه‌‌گذاری مستقیم خارجی بر شدت صنعتی شدن مثبت و بر کیفیت صادرات منفی می‌‌باشد. شوک نسبت تراز تجاری به تولید ناخالص داخلی بر شدت صنعتی شدن و کیفیت صادارت با نوسانات مثبت و منفی و در اخر خنثی اثرگذار بوده است. باتوجه به نتایج فوق می‌‌توان استدلال نمود تأثیر تحریم‌‌های اقتصادی بر شاخص شدت صنعتی‌شدن و کیفیت صادرات تاحدودی بستگی به سیاست‌‌های دولت، سرمایه‌‌گذاری‌‌های مرتبط با تحقیق و توسعه و تدوین استراتژی صنعتی شدن دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

امینی، آرمین. (1395)، "تاثیر تحریم‌های اعمال شده بر فروش نفت و نوسانات نرخ ارز در ایران مقایسه موردی دوره دوم ریاست جمهوری خاتمی و احمدی نژاد"،مطالعات سیاسی، دوره 8 شماره 81 ،99-126.
ترکی لیلا، مظاهری باران(1401)، "تأثیرات اقتصادی تحریم‌های مالی بر اقتصاد ایران"، پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)،دوره  ۲۲ شماره 4، ۶۹-۹۸.
رفعت منیره(۱۳۹۷)، "کاربرد تکنیک تحلیل شبکه در بررسی روابط چندجانبه تجاری ایران با مهم‌ترین شرکای تجاری در آسیا"،فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، دوره9شماره34،۱۰۷-۱۳۷.
سخایی اردکانی، (1393)، " جنگ پنهان( نگاهی اجمالی به نتایج تحریم آمریکا علیه ایران)"، 352.
شاه آبادی ابوالفضل، ثمری هانیه، (1393)،" نوآوری و صادرات مبتنی بر فناوری برتر مقایسه جمهوری اسلامی ایران با کشورهای منتخب سند چشم‌‌انداز"، رشد فناوری، فصلنامه تخصصی پارک‌‌ها و مراکز رشد، دوره 10شماره 38.
صامتی، مجید؛ شریفی رنانی، حسین و امامی میبدی، مریم (1400)، "بررسی تأثیر سیاست‌‌های مالی در رفاه اجتماعی کشور، با‌‌توجه به شوک‌‌های مخارج دولتی، پولی و بهره‌‌وری"، نشریه علمی (فصلنامه) پژوهش‌‌ها و سیاست‌‌های اقتصادی، دوره ، شماره 97.
-طغیانی، مهدی، سید عقیل حسینی، مرتضی درخشان، ایمان باستانی فر، و محمدرضا حیدری، (1392)، "اقتصاد تحریم: مبانی نظری و تاریخچه تحریم در جهان و ایران،" فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری، دوره شماره 28.
عزیزنژاد صمد، تاری فتحا، سیدنورانی سیدمحمدرضا، (1390)، "الحاق ایران به سازمان تجارت جهانی و اثر آن بر واردات کالاهای واسطه‌ای- سرمایه‌ای ایران"، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، دوره اول، شماره سوم.
کازرونی، علیرضا، اصغرپور، حسین و خضری، اوین، (1395)،" بررسی اثر تحریم‌های اقتصادی بر ترکیب شرکای عمده تجاری ایران طی دوره 1392-1371"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 12،شماره79.
گرشاسبی علیرضا، مجتبی یوسفی دیندارلو، (1395)، "بررسی اثرات تحریم بین‌المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران، بررسی اثرات تحریم بین‌المللی بر متغیرهای کلان اقتصادی ایران"، فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی شماره 25، پائیز 95.
میرزائی راضیه، مرادزاده فرد مهدی، بنی مهد بهمن، (1396)، "اثر معیارهای نمایندگی بر توان رقابتی شرکت"، پژوهشهای حسابداری مالی و حسابرسی، دوره 9، شماره 36 .
مرزبان حسین، نجاتی مهدی، (1391)،" ارزیابی اثر ناشی از سرریز سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی بخش صنعت بر اقتصاد ایران با استفاده از یک مدل تعادل عمومی"، فصلنامه علمی  پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی در ایران، دوره 1، شماره 4.
مهرگان، نادر و دهقان‌پور، محمدرضا، (1390)،"تاثیر تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بر صادرات صنایع مبتنی بر فناوری برتر در ایران"، فصلنامه دانش و فناوری، دوره 1، شماره 4.
نیلی، مسعود و همکاران، (1382)،" خلاصه مطالعات طرح استراتژی توسعه صنعتی کشور"، موسسه انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف.
 
 
 
References
Aitken, B. J., Harrison, A. E. (1999).” Do Domestic Firms Benefit from Direct Foreign Investment? Evidence from Venezuela”, American Economic Review, Vol. 89. 605–618.
Bruno, M. (1979). Stabilization and stagflation in a semi-industrialized economy. in R. Dornbusch and J. Frankel, eds. International Economic Policy, Johns Hopkins University press, Baltimore, MD.
Damijan, J. P. Kostevc, C. Rojec, M., and Jaklic, A. (2007),” The Effects of Own R&D and External Knowledge Spillovers on Firm Innovation and Productivity: The Case of Slovenia”. In Proceedings of EIBA Conference, International Business, Local Development and Science-Technology Relationships.
Diez, F. , (2006), “Tariffs on Final and Intermediate Goods under Global Sourcing”, University of Wisconsin, Madison,2-4.
Doxey, M. P. (1980); Economic Sanctions and International Enforcement, 2nd edition,London: Macmillan.
Grimes, A. (2006). A smooth ride: Terms of trade, olatility and GDP growth. Journal of Asian Economics, 17(4): 583-600.
Ghahroudi, M . R., & Chong, L C. (2020). “TheMacroeconomic Determinants and the Impact of Sanctions on FDI in Iran”. Economics and Business, 34(1): 15-34. DOI: https: //doi.org/10.2478/eb-2020-0002
Herzer, D., D.F. Nowak-Lehmann & B. Siliverstovs (2006), Export-Led Growth in Chile: Assessing the Role of Export Composition in Productivity Growth, The Developing Economies, Vol.44, No. 3, PP.306- 328.
Heidari, H., Babaei Balderlou, S., & Ebrahimi Torki, M. (2016). Effects of the Import of Consumption, Intermediate and Capital Goods on Transmission of Crude Oil Price Volatility to the Industry and Mining Sector in Iran. Journal of Energy Planning And Policy Research,2(2),195-234.
Iternational Institute of Management Development (2003), World Competitiveness Yearbook.
Javorcik, B. S. (2004),” Does Foreign Direct Investment Increase the Productivity of Domestic Firms? In earch of Spillovers through Backward Linkages”, American Economic Review, Vol.94, pp.605-627.
 and the Policy Implications for Primary Product Producers. Division of
Jiranyakul, K. (2012), Are Thai Manufacturing Exports and Imports of Capital Goods Related?Modern Economy, Vol.3, No. 2, PP. 237-244.
Krugman, P.(1979), A Model of Innovation, Technology Transfer, and the World Distribution of Income, Journal of Political Economy, Vol. 87.
Lall. S (2000)a, "The Technological Structure And Performance of Developing Country Manufacturing Export1985-1998", Queen Elizabeth House, University of Oxford, workingpaper number 44.
Lutkepohl, H., & Kratzig, M. (2004). Applied time series econometrics. Cambridge University Press.
Meyer, K. (2003), “FDI Spillovers in Emerging Markets: A Literature Review and New Perspectives”,Copenhagen Business School, Working Paper, No. 15.
Rene Belderbos Dries FaemsBart LetenBart Van Looy, (2010), Technological Activities and Their Impact on the Financial Performance of the Firm: Exploitation and Exploration within and between Firms, journal of product innovation management.
Romer, P.M. (1995), Endogenous Technological Change, Journal of Political Economy, Vol. 98,No.5, PP. S71-S102.
Rodwell, J. J., & Teo, S. T. T. (2003). Strategic HRM in for-profit and non-profit organizations. Public Management Review, 6, 312–3.
Dutta, D. , & N. , Ahmad, (2006), “An Aggregate Import Demand Function for India: A Cointegration Analysis”, School of Economics of Sydney, Australia.
Seyoum, B.(2004) “The role of factor conditions in hightechnology exports: an empirical examination”, Journal of High Technology Management Research, Vol.15
Tilton, J. (2012). The Terms of Trade Debate Economics and Business Working Paper 2012-11,http://econbus.mines.edu.
Tyll, I., Pernica, K., & Arltova, M. (2018). The Impact of Economic Sanctions on Russian Economy and the RUB/USD Exchange Rate. Journal of International Studies, 11(1), 21-33.
UNIDO,NicolaCantore,(2021), EPARTMENT OF POLICY, RESEARCH AND STATISTICS ORKING PAPER, The Inclusive and Sustainable Competitive Industril Performance Index. UNITED NATIONS INDUSTRIAL EVELOPMENT ORGANIZATION
Vienna.
World Economic Forum, Global Competitveness Report 2007-2011.
Weiss,L. (2005) ,Global governance, national strategies: how industrialized states make room to move under the WTO,  Review of International Political Economy.