تحلیل نهادی صنعت گاز مایع (LPG) کشور با تأکید بر ارائه دلالت‌هایی برای اصلاح زنجیره ارزش صنعت

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشگاه امام صادق علیه‌السلام، تهران، ایران.

10.30473/jier.2025.75316.1503

چکیده

این پژوهش با هدف تحلیل نهادی صنعت گاز مایع ایران و ارائه دلالت‌هایی برای اصلاح ساختار زنجیره ارزش آن، با بهره‌گیری از چارچوب تحلیل و توسعه نهادی (IAD) و رویکرد کیفی انجام شده است. داده‌های پژوهش از طریق ۱۴ مصاحبه نیمه‌ساخت‌یافته با خبرگان صنعت گردآوری و با روش تحلیل مضمون مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌ها نشان می‌دهد که قواعد ناکارآمد، نبود نهاد تنظیم‌گر مستقل، ضعف در زیرساخت‌های ذخیره‌سازی و صادرات و ناهماهنگی میان بازیگران اصلی، منجر به شکل‌گیری عرصه کنشی ناپایدار و فرصت‌سوز در این صنعت شده است. پیامدهای این وضعیت را می‌توان در سه سطح اقتصادی (اتلاف منابع، کاهش بهره‌وری)، اجتماعی (نابرابری در دسترسی، بی‌اعتمادی عمومی) و نهادی (تعارض منافع، بازتولید ناکارآمدی) طبقه‌بندی کرد. در مدل مفهومی استخراج شده، تعامل سه متغیر کلیدی شرایط بیوفیزیکی، ویژگی‌های اجتماع، و قواعد رسمی و غیررسمی در شکل‌گیری کنش نهادی و تولید پیامدهای منفی تبیین شده است. در پایان، مجموعه‌ای از دلالت‌های سیاستی برای اصلاح زنجیره ارزش صنعت گاز مایع (LPG) با تأکید بر بازآرایی قواعد نهادی در تخصیص منابع، تأمین مالی و قیمت‌گذاری، بازطراحی نظام مجوزدهی، مشوق‌ها و ورود به حلقه‌های پایین‌دستی، نهادسازی تخصصی در سیاست‌گذاری، دیپلماسی انرژی و تحلیل بازار، ارتقای نظام نظارت، شفافیت و پاسخ‌گویی در اجرای پروژه‌ها و نهادی‌سازی حکمرانی تخصص‌محور، آینده‌نگر و مقاوم در برابر بحران‌ها پیشنهاد شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات