ارزیابی سطح پیچیدگی محصولات بخش معدن و صنایع معدنی ایران در مقاصد صادراتی

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

2 عضو هیات علمی گروه پژوهشی بازرگانی خارجی موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی

10.30473/jier.2025.74839.1498

چکیده

بخش معدن و صنایع معدنی نقش حیاتی در اقتصاد ایران ایفا می‌کند. با وجود سهم ۲.۴ درصدی ایران از تولید جهانی این محصولات، بدلیل تمرکز برمحصولات خام و کمتر فرآوری‌شده، تنها ۰.۶ درصد از صادرات جهانی این محصولات از آن ایران است. هدف این مقاله، ارزیابی سطح پیچیدگی محصولات صادراتی این بخش و تحلیل شکاف آن با متوسط جهانی پیچیدگی محصولات است. این مطالعه بر پایه رویکرد پیچیدگی اقتصادی و شاخص‌های مربوطه مستخرج از اطلس پیچیدگی اقتصادی دانشگاه هاروارد، ۱۲ رشته فعالیت بخش معدن و ۴۵۰ کالا (حسب HS6) را پوشش می‌دهد. مطابق یافته‌ها، درجه پیچیدگی محصولات معدنی ایران (۰.۰۱۳۴) پایین‌تر از متوسط جهانی (۰.۱۲۷) بوده و تمرکز بر صادرات محصولات کمتر فرآوری‌ را نشان می‌دهد. حدود ۸۵ درصد صادرات ایران بر تولید آهن و فولاد پایه (آیسیک ۲۴۱۰) و تولید محصولات پایه مسی و آلومینیومی (آیسیک ۲۴۲۰) متمرکز است. تحلیل بازار نشان می‌دهد که مقاصد اصلی صادراتی ایران (چین، عراق، ترکیه) با سهم حدود ۶۰ درصد معمولا محصولات با پیچیدگی کمتری را از ایران دریافت می‌کنند، در حالی که صادرات به بازارهای باکیفیت‌تر (مانند اروپا) از پیچیدگی بالاتری برخوردار است.
این مطالعه نشان می‌دهد که با حرکت به سمت تولید و صادرات محصولات پیچیده‌تر در هر رشته فعالیت، قابلیت ارتقای سطح پیچیدگی سبد صادراتی ایران و افزایش ارزش افزوده و رشد اقتصادی وجود دارد. از جمله پیشنهادات کلیدی می‌توان به گسترش تحقیق و توسعه، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، تنوع‌بخشی به محصولات نهایی و مشارکت فعال در موافقت‌نامه‌های تجاری بین‌المللی با هدف توسعه صادرات محصولات معدنی اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 خرداد 1404
  • تاریخ بازنگری: 11 مرداد 1404
  • تاریخ پذیرش: 10 شهریور 1404

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار