با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : بنیادی

نویسندگان

1 دکتری اقتصاد نفت و گاز، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

2 دانشیار گروه اقتصاد انرژی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 استاد گروه اقتصاد نظری، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

4 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران.

چکیده

کاهش انتشار آلودگی به‌ویژه گازهای آلاینده یکی از اهداف مهم سیاست‌های انرژی و زیست‌محیطی جهان است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر ساختار مصرف انرژی بر میزان انتشار گازهای آلاینده در برخی کشورهای جهان ازجمله کشورهای توسعه‌یافته صنعتی و کشورهای درحال توسعه در بازه زمانی 1995 تا 2019 با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) است. در این پژوهش متغیرهای ساختار مصرف انرژی، شاخص پیچیدگی اقتصادی، میزان جمعیت شهری کشورهای نمونه و درجه باز بودن اقتصاد به‌عنوان عوامل مؤثر بر انتشار گازهای آلاینده درنظر گرفته شده‌اند. نتایج آزمون خطی‌بودن، وجود رابطه غیرخطی بین متغیرهای پژوهش را تأیید می‌کند. همچنین درنظر گرفتن یک تابع انتقال با یک پارامتر آستانه‌ای که بیانگر یک مدل دو رژیمی است برای تصریح رابطه غیرخطی بین متغیرهای الگو کافی می‌باشد. پارامتر شیب (سرعت انتقال) برابر 1964/3 است. نتایج آزمون‌ها حاکی از آن است که در هر دو رژیم (اول و دوم) در کشورهای صنعتی و توسعه‌یافته ساختار مصرف انرژی تأثیر مثبتی بر میزان انتشار گازهای آلاینده دارد.

کلیدواژه‌ها

بافنده ایماندوست، صادق؛ لشکری، محمد؛ سیاح‌زاده کاخکی؛ احسان. (1399). " بررسی تأثیر انرژی‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر بر آلودگی هوا در ایران با توجه به نقش تعدیلی رشد اقتصادی" پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 10، شماره 35، تابستان 39-11.
ترابی، تقی؛ خواجویی‌پور، امین؛ طریقی، سمانه؛ پاکروان، محمد. (1394). "تأثیر مصرف انرژی، رشد اقتصادی و تجارت خارجی بر انتشار گازهای گلخانه‌ای در ایران"، فصلنامه مدلسازی اقتصادی، سال نهم، شماره 1، پیاپی 29، بهار 1394، 84-63.
خداوردیزاده، محمد؛ خداوردیزاده، صابر؛ جانی، سیاوش؛ علی، خلیلی. (1398)."تأثیر آستانه‌‌ای تورم بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه‌‌یافته و در حال توسعه: رویکرد مدل رگرسیون انتقال مالیم پانلی (PSTR)" فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، دوره 16، شماره 1، بهار، صص 99-77.
صادقی، سید کمال. (1392). "بررسی رابطه انتشار گازدی اکسیدکربن و آلودگی آب در ایران با نگرش اقتصاد محیط‌زیست، فضای جغرافیایی، دوره 13، شماره 43، صص 209-227.
صیادی، محمد؛ منجذب، محمدرضا. (1398). "ارزیابی تأثیر عوامل مؤثر بر انتشار گازهای گلخانه‌‌ای در کشورهای عضو اوپک با تأکید بر مصرف سوخت‌های فسیلی: کاربرد رهیافت غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR)" مطالعات علوم محیط‌زیست، دوره چهارم، شماره چهارم، فصل زمستان، صص 1917-1907.
 
 
 
عبداللهیان، حمیدرضا؛ زراء نژاد، منصور؛ سعیدیان، سهیل؛  امیرنیا، آرام. (1401). "تأثیر رشد اقتصادی، مصرف انرژی و شهرنشینی بر انتشار دی-اکسیدکربن درکشورهای منتخب عضو اوپک: بارویکرد اقتصادسنجی فضایی"، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، انتشار آنلاین.
عزیزی، زهرا؛ دارائی، فاطمه؛ ناصری بروجنی، علیرضا. (1398). "تأثیر پیچیدگی اقتصادی بر آلودگی محیط‌زیست" سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی، سال هفتم پاییز و زمستان، شماره 2 (پیاپی20) صص 219-201.
علوی راد، عباس؛ شریفی، ابراهیم؛  جلیلی، زهرا. (1395) "همزمانی مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در منحنی زیست‌محیطی کوزنتس در کشورهای منتخب اوپک: کاربردی از روش PMG" ‌پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، سال ششم، شماره 21، زمستان، 92-63.
غفاریان، فضل‌الله؛  فرج‌زاده، زکریا. (1399) "انتشار آلاینده‌ها از مصرف انرژی: تجزیه شدت انتشار و عوامل تعیین‌کننده (مطالعه موردی: ایران"، پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 10، شماره 35، تابستان 129-97.
کارگر دهبیدی، نوید؛  اسماعیلی، عبدالکریم . (1395). "تأثیر رشد اقتصادی، مصرف انرژی، آزادسازی تجاری و شهرنشینی بر آلودگی محیط‌زیست در منطقه منا در طی دوره 2012-1995" مجله تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، شماره 4، دوره 2، 824-815.
کمالی دهکردی، پروانه؛ غبیشاوی، عبدالخالق؛  فرشته، عبدالهی. (1400) "اثرات اقتصادی و زیست‌محیطی مصرف انرژی در کشورهای پرمصرف جهان (شواهدی از خودرگرسیون‌برداری با وقفه‌های توزیعی غیرخطی پانل)" پژوهشنامه اقتصاد انرژی ایران، دوره 10، شماره 83، بهار 214-195.
 
Ahmad, Mahmood, ZahoorAhmed, AbdulMajeed, BoHuang (2021),"An environmental impact assessment of economic complexity and energy consumption: Does institutional quality make a difference?" Environmental Impact Assessment Review,  89,article 106603.
Arouri, A., &Youssef, B., & Mhenni, H. (2012). "Energy consumption, Economic Growth and CO2 Emission Middle East and North African Countries", EnergyPolicy,45, 126-135.
Balke, N. S., and Fomby, T. B. (1997). “Threshold Cointegration”. International economic review, 627-645.
Beckerman, W. (1992). Economic growth and the environment: Whose growth?Whose environment?. World Development, 20(4), PP 481-496.
Chu, L.K. (2020)" Economic structure and environmental Kuznets curve hypothesis: New evidence from economic complexity". Applied economics letters. 28(7), 612–616.
Dargay, J. M., Gately, D., & Huntington, H. G. (2007). "Price and Income Responsiveness of World Oil Demand, by Product", Energy Modeling Forum Working Paper EMF OP 61.

Gately, D., and Huntington, H. G. (2002). "The Asymmetric Effects of Changes in Price and Income on Energy and Oil Demand", The Energy Journal, 23(1), 19-55.

Gonzalez, A.; Terasvirta, T.; Van Dijk, D. (2005). "Panel Smooth Transition Regression Models". SEE/EFI Working paper Series in Economics and Finance (604), 1-33.
Fok, D., Van Dijk, D. & P. Franses (2004), "A Multi- Level Panel STAR Model for US Manufacturing Sectors", Working Paper, University of Rotterdam.
Hanif, Imran(2018),"  Impact of fossil fuels energy consumption, energy policies, and urban sprawl on carbon emissions in East Asia and the Pacific: A panel investigation",Energy Strategy Reviews,(21),16-24.
Hansen, B. E. (1999). "Threshold effects in non-dynamic panels: Estimation, testing, and inference". Journal of Econometrics ,93: 345–368.
Hu, J. L., and Lin, C. H. (2008). "Disaggregated Energy Consumption and GDP in Taiwan: A Threshold Co-Integration Analysis", Energy Economics, 30(5), 2342-2358.
Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. (2009). "The building blocks of economic complexity". Proceedings of the national academy of sciences, 106(26), 10570-10575.
Lin, Boqiang, Stephen DuahAgyeman(2019)," Assessing Ghana's carbon dioxide emissions through energy consumption structure towards a sustainable development path"Journal of Cleaner Production, Volume 238, 20 November 2019,Article 117941.
Jude, E. (2010); "Financial Development and Growth: A Panel Smooth Regression Approach". Journal of Economic Development,(35),15-33.
Kangyin ,Dong,GalHochman,YaqingZhang,RenjinSun,HuiLi,HuaLiao(2018), " CO2 emissions, economic and population growth, and renewable energy: Empirical evidence across regions" , Energy Economics,(75),180-192.
Kulionis, V. (2013), "The Relationship between Renewable Energy Consumption, CO2 Emission and Economic Growth in Denmark",University Essay Fromlunds Universitet/Economisk-Historiska institutionen. 1-63.
Min Lim, L., &Ye, K., & Khoon Yoo, S. (2014). "Oil consumption CO2 emission, and economic growth: Evidence from the Philipines", Sustainability, (6), 967-979.

Mealy,P. and Teytelboym, A.(2020)." Economic complexity and the green economy"Research Policy,( 8)Article 103948.

Neagu, O., & Teodoru, M. C. (2020). "The Relationship betweenEconomicComplexity, Energy Consumption Structure and Greenhouse Gas Emission: Heterogeneous Panel Evidence from the EU Countries". Sustainability, 11(2), 497-526.
Omay, T., Hasanov, M., and Ucar, N. (2014). "Energy Consumption and Economic Growth: Evidence from Nonlinear Panel Cointegration and Causality Tests" ,Applied Econometrics, 34(2), 36-55.

Pata.U.K(2021)," Renewable and non-renewable energy consumption, economic complexity, CO2 emissions, and ecological footprint in the USA: testing the EKC hypothesis with a structural break", Environmental Science and Pollution Research ,( 28), 846–861.

Payam Nejata,Fatemeh Jomehzadeha , Mohammad MahdiTaherib, MohammadGoharicMuhd ZaimiAbd. Majidd,(2015), " A global review of energy consumption, CO2 emissions and policy in the residential sector (with an overview of the top ten CO2 emitting countries)", Renewable and Sustainable Energy Reviews,(43), 843-862.
Shahbaz,Muhammad,Nanth akumar Loganathan, Ahmed Taneem Muzaffar, KhalidAhmed, MuhammadAli Jabran,(2016)," How urbanization affects CO2 emissions in Malaysia? The application of STIRPAT model" ,Renewable and Sustainable Energy Reviews,(57), 83-93.
Sun, Wei & Chumeng  Ren (2021),"The impact of energy consumption structure on China’s carbon emissions: Taking the Shannon–Wiener index as a new indicator"Energy Reports, Volume 7, November 2021, 2605-2614.
Yi-Bin, Chiu (2017)," Carbon dioxide, income and energy: Evidence from a non-linear model", Energy Economics, Vol 61, 279-288.
Wang Changxin, XiaojunMa, BiyingDong, GuocuiGu, RuiminChen, YifanLi, HongfeiZou, Wenfeng Zhang, QiunanLi (2019)," Carbon emissions from energy consumption in China: Its measurement and driving factors",Science of The Total Environment, Volume 648, 15 January 2019, Pages 1411-1420.
Yin, J., Ding, Q. and Fan, X. (2021), "Direct and indirect contributions of energy consumption structure to carbon emission intensity", International Journal of Energy Sector Management, Vol. 15 No. 3, pp. 665-677.