با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران

2 دانشیار اقتصاد بین‌الملل، گروه مدیریت، واحد مبارکه، دانشگاه آزاد اسلامی، مبارکه، ایران

چکیده

یکی از محرک­های توسعه بخش کشاورزی، توسعه تولید و صادرات صنعت مواد غذایی به عنوان رشته فعالیت پایین‌دستی این بخش می­باشد. بر این اساس، در مطالعه حاضر سعی شده است با کمک دو نظریه پیچیدگی اقتصادی و فضای محصول، محصولات زیرمجموعه صنعت مواد غذایی اولویت­بندی شوند. برای این منظور با استفاده از داده­های صادرات محصولات صنعت مواد غذایی در سطح کدهای چهار رقمی HS، فضای محصول صنعت مواد غذایی تشکیل و شاخص­های منتج از دو نظریه مذکور شامل پیچیدگی محصول، چگالی محصول، منفعت فرصت محصول و ارزش دلاری واردات جهانی محصول محاسبه و استفاده شده است. در قالب سه سناریوی مجزا (که در هر یک به شاخص­های برشمرده شده وزن­های مختلف داده شده است)، محصولات دارای اولویت بـرای تـوسعه صادرات صنعت مـواد غـذایی اولویت­بندی شده­اند. یافته های این تحقیق می تواند راهنمای خوبی برای مدیران بخش دولتی باشد که در تلاش برای تهیه برنامه توسعه صنعتی هستند.

کلیدواژه‌ها

اکبری، نعمت‌الله؛ عصاری، عباس و مرتضوی، سید ابوالقاسم. (1387). بررسی مزیت نسبی صادرات محصولات کشاورزی (مطالعه موردی استان اصفهان). مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان، 31، 20-1.
بهرامی، فریده؛ نوری، جواد؛ شاهمرادی، بهروز و شهبازی، میثم. (1399). شناسایی فرصت‌های تولیدی همگون با وضعیت فعلی صنعت ساخت قطعات و تجهیزات کشور با تکیه بر رویکرد پیچیدگی اقتصادی. پژوهش‌های مدیریت منابع سازمانی، 10(3)، 46-25.
ثاقب، حسن و رنجبر، امید. (1398). کاربرد تئوری فضای محصول و پیچیدگی اقتصادی در متنوع سازی صادرات (مطالعه موردی صنایع پایین‌دست پتروشیمی). شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ اول.
ثاقب، حسن. (1399). شناسایی زمینه­های متنوع­سازی صادرات محصولات صنعتی: کاربرد رویکرد پیچیدگی اقتصادی و فضای محصول. پژوهش­های اقتصاد صنعتی، 4(12)، 56-35.
رنجبر، امید؛ ثاقب، حسن و ضیائی بیگدلی، صادق. (1398). تحلیل پویایی صادرات غیرنفتی ایران: نتایج جدید با کمک نظریه پیچیدگی اقتصادی. مجله تحقیقات اقتصادی، 54 (1)، 73-47.
صادقی، سیدکمال؛ خداوردی زاده صابر و محمد خداوردی زاده. (1390). تعیین مزیت نسبی صادراتی و ساختار بازار صادرات و واردات جهانی زعفران. تحقیقات اقتصاد کشاورزی، 3(3)، 76-59.
عزیزی، جعفر و یزدانی، سعید. (1385). بررسی صادرات پسته ایران: چالش­ها و رهیافت­ها. تحقیقات اقتصادی، 74، 247-217.
هاسمن، ریکاردو؛ هیدالگو، سزار و بوتوس، سباستین. (1397). اطلس پیچیدگی اقتصادی (نقشه راه شکوفایی). مترجم: بهروز شاهمرادی، شرکت چاپ و نشر بازرگانی، چاپ اول.
Alwang, J., & Siegel, P. B. (1994). Portfolio models and planning for export diversification: Malawi, Tanzania and Zimbabwe. The Journal of Development Studies, 30(2), 405-422.
Bao, H. H. G., & Le, H. P. (2021). Asymmetric impact of exchange rate on trade between Vietnam and each of EU-27 countries and the UK: evidence from nonlinear ARDL and the role of vehicle currency. Heliyon, e07344.
Hamwey, R., Pacini, H., & Assunção, L. (2013). Mapping green product spaces of nations. The Journal of Environment & Development, 22(2), 155-168.
Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2010). Country Diversification, Product Ubiquity, and Economic Divergence. Working Paper No. 201, Center for International Development at Harvard University (CID).
Hausmann, R., & Hidalgo, C. A. (2011). The Network Structure of Economic Output. Journal of Economic Growth, 16, 309–342.
Hausmann, R., Hidalgo, C. A. Bustos, S. et al. (2014). The Atlas of Economic Complexity: Mapping Paths to Prosperity. Cambridge, MA: MIT Press.
Hausmann, R., Hwang, J. & Rodrik, D. (2007). “What You Export Matters. Journal of Economic Growth, 12(1), 1–25.
He, X., Brouthers, K. D., & Filatotchev, I. (2013). Resource-based and institutional perspectives on export channel selection and export performance. Journal of Management, 39(1), 27-47.
Hidalgo, C. (2009). The dynamics of economic complexity and the product space over a 42-year period, Center for International Development, Working Paper, Harvard University.
Hidalgo, C. A., & Hausmann, R. (2009). The Building Blocks of Economic Complexity, Proceedings of the National Academy of Sciences, 106, 10570–10575.
Pérez-Hernández, C. C., Salazar-Hernández, B. C., Mendoza-Moheno, J., Cruz-Coria, E., & Hernández-Calzada, M. A. (2021). Mapping the Green Product-Space in Mexico: From Capabilities to Green Opportunities. Sustainability, 13(2), 945.
Ranjbar, O., & Rassekh, F. (2022). Does economic complexity influence the efficacy of foreign direct investment? An empirical inquiry, The Journal of International Trade & Economic Development, 31(6), 894-910.
Xu, J., Bahmani‐Oskooee, M., & Karamelikli, H. (2021). On the link between US‐China commodity trade and exchange rate uncertainty: An asymmetric analysis. Australian Economic Papers, 61(1), 87-137.
Zhu, S., & Li, R. (2017). Economic complexity, human capital and economic growth: empirical research based on cross-country panel data. Applied Economics, 49(38), 3815-3828.