با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشجوی دوره دکتری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 دانشیار گروه اقتصاد انرژی و منابع دانشگاه خوارزمی

چکیده

هدف محوری پژوهش حاضر اندازه‌گیری مارک‌آپ و قدرت بازاری بر اساس رویکرد مرز تصادفی و شاخص‌های ساختاری در بخش صنعت ایران است. بدین منظور از داده‌های 130 صنعت فعال کد چهار رقمی ISIC مرکز آمار ایران طی سال‌های 1394- 1375 استفاده شده است. نتایج تحقیق با بهره‌گیری از معیارهای ساختاری بیانگر شرایط غیر‌رقابتی در بازار صنعتی ایران است و اکثر صنایع در ساختار انحصار چند جانبه فعالیت می‌کنند. علاوه بر این نتایج محاسبه مارک‌آپ نشان داد که در تمامی صنایع ایران P>MC بوده و در 14 درصد صنایع این نسبت اندک و در 86 درصد این نسبت به شدت بالاست. در مجموع یافته های تحقیق دلالت بر آن دارد که وجه غالب در بازار های صنعتی ایران ساختار انحصاری است و درصد بالایی از بازار هادر دست تعداد محدودی از فعالان متمرکز است.

کلیدواژه‌ها

برقندان، کامران؛ پهلوانی، مصیب و شهیکی‌تاش، محمد‌نبی. (1398). "استخراج شاخص لرنر استراتژی محور جهت تعیین قدرت بازاری دو شرکت ایران خودرو و سایپا". فصلنامه مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، (29)8، 73-95.
پژویان، جمشید؛ خداداد کاشی، فرهاد و شهیکی تاش، محمدنبی. (1390). "ارزیابی ناپارامتریک شکاف بین قیمت و هزینه نهایی در صنایع ایران در قالب یک مدل کورنویی". مجله اقتصاد مقداری، (2)8، 95-121.
پورپرتوی، میرطاهر؛ دانش جعفری، داود و جلال‌آبادی، اسداله(1388). "مقایسه تطبیقی انحصار و تمرکز در برخی از صنایع کشور (1386)". پژوهشنامه اقتصادی، سال نهم، شماره 4، 154-129.
خداداد کاشی، فرهاد (1379). "انحصار، رقابت و تمرکز در بازارهای صنعتی ایران (73-1367)". پژوهشنامه بازرگانی، شماره 15، 116-83.
خداداد کاشی، فرهاد (1385). "ارزیابی تبلیغات و صرفه‌های مقیاس بر رقابت در بازارهای صنعتی ایران". تهران: دانشگاه پیام‌نور.
خداداد کاشی، فرهاد (1388). "دیدگاه‌های مختلف در مورد مفهوم و نظریه رقابت و تطبیق آن با وضعیت رقابت در بخش صنعت ایران". پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال 17، شماره 51، 40-25.
خداداد کاشی، فرهاد. (1380). "ارزیابی قدرت و حجم فعالیت‌های انحصاری در اقتصاد ایران". مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی.
خداداد کاشی، فرهاد؛ عبادی، جعفر؛ کیاالحسینی، سید ضیاء‌الدین و حیدری، خلیل. (1396). "اندازه‌گیری قدرت انحصاری صنایع تولیدی در ایران: رویکرد توابع تصادفی مرزی". فصلنامه مدلسازی اقتصادی, (37)11، 45-62.
شریفی‌نیا، حسین؛ مومنی، هوشنگ؛ وصالیان، علیرضا دقیقی اصلی و دامن کشیده، مرجان. (۱۳۹۹). "ارزیابی قدرت رقابتی در نظام بانکداری ایران (رهیافت پانزار و راس)"، فصلنامه مدیریت کسب و کار، 12 (45)، ۱۶۵ -۱۸۵.
شهیکی‌تاش، محمدنبی، و نوروزی، علی (1393). "تخمین پارامترهای تابع تغییرپذیری درون صنعتی حاشیه سود و ارزیابی درجه تمرکز در صنایع کارخانه‌ای ایران بر اساس رویکرد U دیویس". پژوهش‌های اقتصادی، 19 (58)، 76-39.
شهیکی تاش، محمدنبی؛ محمودپور، کامران و محسنی، حدیثه. (1393). "مقایسه تطبیقی شکاف میان قیمت و هزینه نهایی در صنایع کارخانه ای ایران وکشورهای منتخب". سیاست‌های راهبردی و کلان، (6)2، 39-56.
شیخ زین الدین، آذر و بخشوده، محمد. (1388). "بررسی قدرت بازار و کارایی ناشی از تمرکز در بازار فروش گوشت قرمز استان فارس". نشریه اقتصاد کشاورزی (اقتصاد و کشاورزی)، (2)3، 81-65.
نورانی آزاد، سمانه و اسحاقی گرجی، مرضیه. (1397). "سنجش پویای ضریب کشش تغییرات حدسی و قدرت بازاری در صنعت چاپ ایران". فصلنامه پژوهش های اقتصاد صنعتی، (4)2، 83-96.
 
 
 
Appelbaum, E. (1979). "Testing price taking behavior". Journal of econometrics, (9), 283-94.
Appelbaum, E. (1982). "The estimation of the degree of oligopoly power". Journal of econometrics, (19), 287-99.
Asongu, S. A.; & Odhiambo, N. (2019). "Size, efficiency, market power, and economies of scale in the African banking sector". Financial Innovation, 1(5), 1-22.
Azzam, A. (1997). "Measuring Market Power and Cost- Efficiency Effects of Industrial Concentration". Journal of Industrial Economics, 45(4). 377-386.
Bain, J. S. (1951). "Relation of Profit Rate to Industry Concentration: American Manufactoring". 1936-40, Quarterly Journal of Economics, 65, 293-324.
Bhuyan, S. N. & Lopez, R. (1997). "Oligopoly Power in the Food and Tobacco Industries". American Journal of Agricultural Economics, 3(79), 1035-1043.
Boone, J. (2008). "A New Way of Measuring Competition". The Economic Journal, 118, 1245, 61.
Chrysovalantis, A.N., (2017). "An Investigation of the Degree of Market Power in the Greek Manufacturing and Service Industries". Journal of Industry, Competition and Trade, 17, 447–464.
Clark, R. and Davies, S. (1982). "Market Structure and Price-Cost Margins". Economica, 49, 277-287.
Clark, R., Davies, S. & Waterson, M. (1984). "The Profitability Concentration Relationship: Market Power or Efficiency". Journal of Industrial Economics, 32, 435-50.
Cowling, K. I., & Waterson, M. (1976). "Price-Cost Margins and Market Structure". Economica, 43(171), 267-274.
Iwata, G. (1974). "Measure Ment of Conjectural Variation in Ligopoly", Econometricac, 42, 947-966.
 Kasman, A. N. (2002). "Cost Efficiency, Scale Economies, and Technological Progress in Turkish Banking". Central Bank Review, Research and Monetary Policy Department, Central Bank of the Republic of Turkey, 2(1), 1-20.
Kumbhakar, S. C., Baardsen, S., and Lien, G. (2012). "A new method for estimating market power with an application to Norwegian sawmilling". Review of Industrial Organization, 40(2), 109-129.
Landes, W. L. & Posner R. A. (1981). "Market Power in Antitrust Cases". Harvard Law Review, 94(5), 937-996.
Lopez, R., Zheng, H., & Azzam, A. (2015). "Oligopoly power in the food industries revisited: A stochastic frontier approach". AAEA and WAEA Joint Annual Meetings San Francisco, California, 26-28.
Rezitis, A. N. (2010). "Evaluating the State of Competition of the Greek Banking Industry". Journal of International Financial Markets, Institutions & Money 20: 68–90.
Weisman, D. L., & Hall, W., (2005). "A Generalized Measure of Market Power".
Wilhelmsson, F. (2006). "Market power and European competition in  the Swedish food industry". Journal Agric Food Ind Org, 4(1), 1542–0485.