با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 دانشیار گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز

2 دانشجوی دکتری اقتصاد صنعتی گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی دانشکده اقتصاد و مدیریت دانشگاه تبریز

چکیده

در مطالعه حاضر، ساختار بازار صنعت بانکداری ایران با استفاده از دو ابزار تمرکز و رقابت، طی دوره زمانی 1396-1387 مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. برای این منظور، از شاخص‌های نسبت تمرکز k بنگاه، هرفیندال- هیرشمن، هانا–کی، ‌هال- تیدمن، تمرکز صنعتی جامع و انتروپی برای اندازه‌گیری تمرکز، و از آماره پانزار-راس برای ارزیابی رقابت استفاده می‌شود. شاخص‌های مختلف تمرکز محاسبه شده بر اساس کل دارایی‌ها، کل تسهیلات اعطایی و کل سپرده‌های 19 بانک‌ مورد بررسی، یک روند تقریباً کاهشی داشته‌اند که دال بر حرکت هر چه بیشتر صنعت بانکداری ایران به سمت شرایط رقابتی می‌باشد. این در حالی است که آماره پانزار- راس برآورد شده به عنوان شاخص رقابت، دارای روند نوسانی طی دوره مورد بررسی بوده و حاکی از وجود وضعیت رقابت انحصاری در صنعت بانکداری ایران بوده است. همبستگی مثبت و قوی بین شاخص‌های مختلف تمرکز، به همراه همبستگی منفی و ضعیف میان شاخص‌های مختلف تمرکز و آماره پانزار-راس، در کنار نقصان‌های رویکرد ساختاری سنجش رقابت نشان می‌دهند که استفاده از رویکرد غیرساختاری، همچون آماره پانزار-راس، به منظور ارزیابی ساختار بازار صنعت بانکداری ایران ترجیح دارد.

کلیدواژه‌ها

پورعبادالهان کویچ، محسن؛ محمدزاده، پرویز؛ فلاحی، فیروز و صمد حکمتی فرید (1392). "بررسی شاخص‌های مختلف تمرکز در صنعت سیمان کشور". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی کاربردی، 1(2) ، صص 88-71.
خداداد کاشی، فرهاد (1394). "اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد)". انتشارات سمت، چاپ پنجم، 66.
دفتر مطالعات اقتصادی وزارت بازرگانی (1387). "بررسی ساختار (اندازه‌گیری تمرکز) در صنعت بانکداری ایران و هزینه‌های اجتماعی انحصار آن". وزارت بازرگانی، معاونت برنامه ریزی و امور اقتصادی.
شریفی نیا، حسین؛ مومنی وصالیان، هوشنگ؛ دقیقی اصلی، علیرضا؛ دامن کشیده، مرجان و مجید فشاری (1399). "ارزیابی قدرت رقابتی در نظام بانکداری ایران (رهیافت پانزار و راس)". فصلنامه مدیریت کسب و کار، 12(45)، صص 185-165.
شهیکی تاش، محمدنبی و کامران محمدپور (1393). "ارزیابی ساختار بازار سپرده‌های بانکی در ایران". فصلنامه مدلسازی اقتصادی، 9 (3)، صص 81-64.
شهیکی تاش، محمدنبی و یعقوب عبدی (1395). "سنجش اندازه رقابت در صنعت بانکداری ایران بر اساس رویکرد پانزار- راس". پژوهش های اقتصاد صنعتی ایران ، 1(2)، صص 143-123.
طاهری تفرشی، سیدرضا (1389). "تأثیر ورود بانک‌های خصوصی بر ساختار عملکرد نظام بانکی در ایران". پایان نامه کارشناسی ارشد موسسه عالی بانکداری ایران.
نجارزاده، رضا؛ عزتی، مرتضی و هادی  میرزانژاد (1391). "ارزیابی رقابت پذیری بازار بانکی ایران با استفاده از مدل پانزار و راس". فصلنامه پژوهشهای اقتصادی ایران، 17 (51)، صص 176-157.      
 
 
 
 
Acikalin, S. and L. Sakinc (2015). “Assessing competition with the Panzar-Rosse model in the Turkish banking sector”. Journal of Economics Bibliography, 2(1), pp. 18-28
Baicu, C. G. (2012). “Financial crisis, regulation and competition: the Romanian banking experience”. Procedia Economics and Finance, 3(1), pp. 426-431.
Bikker, J. and K. Haaf (2002a). “Competition, concentration, and their relationship: an empirical analysis of the banking industry”. Journal of Banking and Finance, 26(11), pp. 2191–2214.
Bikker, J. and K. Haaf (2002b). “Measures of competition and concentration in banking industry: A review of the literature”. Economic & financial modeling, 9, pp.  1-46.
Claessens, S. and L. Laeven, (2003). “What drives bank competition? Some international evidence”. World Bank Policy Research Working Paper.
Coccorese, P. (2004). “Banking competition and macroeconomic condition: A disaggregated analysis”. International Financial Markets, 14(3), pp. 203-219.
Gutierres, R. (2007). “Testing for competition in Spanish banking industry: The Panzar-Rosse approach revisited”. Banco de España Research Paper, 726(3), pp. 27-58.
Panzar, J. C., and Rosse, J. N. (1987). “Testing for monopoly equilibrium”. The Journal of Industrial Economics, 35(4), pp. 443–456.
Parkin, M. (2000). “Economics”. University of Western Ontario.
Prayoonrattana, J., Laosuthi, T. and B. Chaivichayachat, (2020). “Empirical measurement of competition in the Thai banking industry”. Department of Economics, Kasetsart University, 44(8), pp.1-20.
Shaffer, S. (1982). “A non-structural tests for competition in financial markets in bank structure and competition”. Conference Proceedings, Federal Reserve Bank of Chicago, pp. 225-243.
Simbanegavi, W., Greenberg, J. and T. Gwatidzo (2014). “Testing for competition in South African banking sector”. Journal of African Economies, 24(3), pp. 303-324.
Stavark, D. and I. Repkova, (2011). “Estimation of the competitive Conditions in the Czech banking sector”. Acta Universitatis Agriculturae et Silviculturae Mendelianae Brunensis, 59(2), pp. 299-305.
Turk-Ariss, R. (2009). “Competitive behavior in Middle East and North Africa banking systems”. The Quarterly Review of Economics and Finance, 49(2), pp. 693-710.
Tushaj, A. (2010). “Market concentration in the banking sector: Evidence from Albania. In BERG working paper series on government and growth”. Bamberg Economic Research Group, Bamberg University.