با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 کارشناس ارشداقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این مقاله، ارزیابی ساختار بازار حاکم بربخش صنعت موادغذایی و آشامیدنی با استفاده از رویکرد غیرساختاری پانزار- راس و شاخص‎های غیرپارامتریک هرفیندال و نسبت تمرکز چهار بنگاه برتر است. بدین‎منظور از داده‌های 22 صنعت فعال کد چهاررقمی ISIC در تولید مواد غذایی و آشامیدنی ایران در سال‎های 1386- 1374 استفاده ‌شده است. همچنین در این تحقیق، با توجه به داده‌های پنل، معادلات درآمد و بازدهی در رویکرد پانزار-راس به روش حداقل مربعات معمولی با اثرات ثابت (LSDV) برآورد شده است. نتایج پژوهش با استفاده از رویکرد پانزار- راس دلالت برآن دارد که بازار صنعت موادغذایی و آشامیدنی ایران رقابتی و دور از انحصار است. علاوه ­بر این، نتایج شاخص‎های هرفیندال - هیرشمن و نسبت تمرکز چهار بنگاه برتر مؤید آن است که تمرکز در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی طی سال‎های مذکور کاهش‌یافته و بیش از نیمی از صنایع فعال در این صنعت در فضای رقابتی فعالیت می‌کنند. رقابتی‌ترین صنایع در صنعت مواد غذایی و آشامیدنی عبارت­اند از صنعت «کشتار دام و طیور» کد (1515) و صنعت «نانوایی» کد (1545)، در حالی که متمرکزترین صنایع فعال در آن، صنعت «تولید مالتا و ماءالشعیر» کد (1553) و صنعت «چای‌سازی» کد (1547) می­باشند.

کلیدواژه‌ها

خدادادکاشی، فرهاد؛ ابراهیمی، مهرزاد و مجید احمدیان (1393)، "ارزیابی اندازه همکاری و انحصار در صنایع بزرگ ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، شماره 69، صص 198- 179.
خدادادکاشی،‎ فرهاد (1389)، اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد)، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
ـــــــــــ (1379). ارزیابی قدرت و حجم فعالیت­های انحصاری در اقتصاد ایران، چاپ اول، تهران:مؤسسه مطالعات و پژوهش­های بازرگانی.
خدادادکاشی، فرهاد؛ نورانی آزاد، سمانه و خدیجه گراوند (1394)، "مقایسه تطبیقی قدرت انحصاری در صنعت لاستیک و پلاستیک ایران"، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد، سال دوم، شماره 3، صص 48-27.
صدرایی جواهری، احمد و معصومه هادی­زادگان (1393)، "اعتبار نظریه‌های ساختار کارا و قدرت بازار در صنعت داروسازی ایران"، فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال بیست و دوم، شماره 69، صص 48-25.
شهیکی­تاش، محمدنبی و علی نوروزی (1393)، "بررسی ساختار صنایع کارخانه ایران براساس مدل‌های ساختاری و غیرساختاری"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات اقتصادی کاربردی ایران، سال سوم، شماره 11، صص 79 -49.
شهیکی­تاش، محمدنبی؛ محمودپور، کامران و حدیثه محسنی (1393)، "مقایسه تطبیقی شکاف میان قیمت و هزینه نهایی درصنایع کارخانه‌ای ایران و کشورهای منتخب"، فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان، سال‌دوم، شماره ششم، صص 56- 39.
مرکز آمار ایران، طرح‌های آمارگیری از کارگاه‌های صنعتی ده نفر کارکن و بیشتر کشور طی سال‌های 1386-1374.
 
 
 
Acikalin, S. and I. Sakinc (2015). “Assessing Competition with the Panzer-Ross Model in the Turkish Banking Sector”, Journal of Economics Bibliography, 2(1), pp. 18-28.
Ajisafe, R. A. and A.E. Akinlo (2013), “Testing for Competition in the Nigeriancommercial Banking Sector”, Modern Economy. No. 4, pp. 501-511.
Aiginger, K.; Brander, P. and M. Wuger (1995), “Measuring Market Power For Some Bindustrial Sectorin Austria”, Applied Economics, No. 27, pp. 369-376.
Azzam, A. (1997), “Measuring Market Power and Cost Efficiency Effects of Industrial Concentration”, Journal of industrial economics, No. 45, pp. 86-377.
Azzam, A. and E. Pagoulatos (1990), “Testing Oligopolistic and Oligopolistic Behavior: An Application to the U.S. Meat Packing Industry”, Journal of Agricultural Economics, No. 41, pp. 362–370.
Bikker, J.A. and K. Haaf (2002), “Competition, Concentration and their Relationship: An Empirical Analysis of the Banking Industry”, Journal of Banking & Finance, 26(11), pp. 2191–2214.
Bikker, J.A.; Shaffer, S. and L. Spierdijk (2009), “Assessing Competition with the Panzar  Ross Model: The Role of Scale, Costs and Equilibrium”, DNB Working Paper. 225.
Bresnahan, T. F. (1982), “The Oligopoly Solution is Identified”, Economic Letter, No. 10, pp. 87- 92.
Hall, R. E. (1988), “The Relationship between Price and Marginal Cost in U.S. Industry”, Journal of Political Economy, No. 96, pp. 47-921.
Hamza, R. A. (2011), “Validation Panzer- Rosse Model in Determination the Structural Characteristics of Tunisian Banking Industry”, Journal of Economics an International Finance, No. 3, pp. 259-268.
Kasman, A. and E. Turgutlu (2007), Competitive Conditions in the Turkish Non-life Industry. Turkiye Econometricve, statistic  Congress.
Lau, L. J. (1982), “On Identifying the Degree of Competitiveness from Industry Price and Output Data”, Economics Letters, No. 10, pp. 9-93.
Masood, O. and B. Aktan (2010), “Market Structure and Competitive Conditions of Banking Industry in SA: The Panzer-Rosse Approach”, Actual Problems of Economics, No. 103, pp. 263– 276.
Memic, D. (2015), “Banking Competition and Efficiency :Empirical Analysis on the Bosniaand Herzegovina Using Panzar-Rosse Model”, Journal of Business Systems Research, No. 1.
OECD (2011), Bank Competition and Financial Stability. Organization for Economic Cooperation and Development (OECD).
Panzer, J.C. and J.N. Rosse (1987), “Testing for Monopoly Equilibrium”, The Journal of  Industrial Economics, 35(4), pp. 443-456.
Pellecchia, A. and P. Coccorese (2013), “Multimarket Contact, Competition and Pricing inBanking”, Journal of International Money and finance, No. 37, pp. 187-214.
Saving, T. R. (1970), “Concentration and the Degree of Monopoly”, International Economic Review, No.11, pp. 139-146.
Shukala, U.K. and A. Thampy (2011), “Analysis of Competition and Market Power in Thewholesale Electricity Market in India”, Energy policy, No. 39.
pp. 2699- 2710.
Stavarek, D. and I. Repkova (2011), Estimation of the Competitive Conditions in the Czechbanking Sector. MPRA paper:
http://mpra.ub.uni-muenchen. de/ 30720/.
Sun, Y. (2011), Recent Developments in European Bank Competition. International Monetary fund. WP/11/146.