نوع مقاله : کاربردی
نویسندگان
1 بانک مرکزی ایران
2 کارشناس
چکیده
در این مقاله در صدد هستیم ﺗﺄثیر عناصر ساختاری همچون تمرکز، موانع ورود، تفاوت کالا و صرفههای مقیاس بر سودآوری و عملکرد صنعت بانکداری بررسی می‌شود. بدین منظور یک سیستم معادله همزمان مشتمل بر سه معادله رفتاری، عملکردی و ساختاری با استفاده از روش 3SLS تخمین زده شد. نتایج، حاکی از آن است که رابطه U معکوس بین تمرکز و تبلیغات برقرار است . به عبارت دیگر، در سطوح پایین تمرکز، شدّت تبلیغات کم شده و با افزایش تمرکز بر آن افزوده شده است. در نهایت، سطوح بالای تمرکز، مجدداً شدّت تبلیغات را کاهش می‌دهد. با در نظر گرفتن معادله ساختاری تخمین زده شده در می‌یابیم صرفههای مقیاس، ﺗﺄثیر مثبت و معنی‌داری بر اندازه تمرکز نظام بانکی ایران دارد. همچنین تبلیغات موجب افزایش تمرکز می‌شود. برخلاف انتظار، سودآوری بیشتر منجر به تمرکز بیشتر در صنعت بانکداری ایران نمی‌شود. یافته‌ها نشان می‌دهد که صرفههای مقیاس، تمایز کالا و موانع ورود اثر مثبت بر سودآوری نظام بانکی ایران داشته و برخلاف انتظارات نظری تمرکز بازار ﺗﺄثیر منفی بر سودآوری دارد.
کلیدواژه‌ها
ادکینز، لی و کارتر هیل (1390). "استفاده از استاتا برای مبانی اقتصاد سنجی". (ترجمه حمید هوشمندی)، موسسه خدمات فرهنگی رسا.
بالناتجی، بدی اچ (1391). "اقتصاد سنجی بالناتجی" (ترجمه رضا طالبلو-شعله باقری پرمهر)، نشرنی .
خداداد کاشی، فرهاد (1387). "صرفههای مقیاس در اقتصاد ایران: موردبخش صنعت". مجله تحقیقات اقتصادی، شماره1، دوره 43، صص 1-18.
خداداد کاشی، فرهاد (1389). اقتصاد صنعتی (نظریه و کاربرد). انتشارات سمت.
خداداد کاشی، فرهاد و پری جعفری لیلاب (1387). "اندازه گیری صرفههای حاصل از مقیاس در صنعت بانکداری ایران (1380-1385)". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، واحد تهران.
خداداد کاشی، فرهاد و پری جعفری لیلاب (1391). "بررسی ساختار در صنعت بانکداری ایران
(1380-1385)". فصلنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره57، صص 34-40.
(1380-1385)". فصلنامه بررسی‌های بازرگانی، شماره57، صص 34-40.
خداداد کاشی، فرهاد و محمد رضا حاجیان (1390). "رابطه‌قدرت انحصاری و کارایی در صنعت بانکداری ایران طی دوره (1386-1380)". پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، واحد تهران.
دهقان دهنوی، محمدعلی؛ یاوری،کاظم، حسینی‌نسب، سید ابراهیم و بهرام سحابی (1390). "ارزیابی ساختار بازار و کارایی با سودآوری در صنعت بانکداری ایران". فصلنامه سیاستگذاری اقتصادی، شماره6، صص61-88
ذوالنور،سیدحسین (1374). مقدمه‌ای بر اقتصاد سنجی. دانشگاه شیراز.
رضایی، ابراهیم و محمد رضا سعدی (1389). "بررسی رابطه بین ساختار بازار و عملکرد سیستم بانکی (تجربه کشورهای منتخب)". فصلنامه پول و اقتصاد، سال 2، شماره3، صص 201-183.
شهیکی تاش، محمدنبی و علی نصیری اقدم (1390). "تمرکز، شدّت مانع ورود و صرفههای حاصل از مقیاس در صنعت کولر آبی ایران". فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی‌های اقتصادی سابق)، شماره1، دوره 8، صص 98-73 .
صدرائی جواهری، احمد و سعیده پور نعمتی (1391). "بررسی رابطه میان ساختار بازار و سودآوری در صنایع کارخانه ای ایران". مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 97، دوره47، صص83-65.
عیسی زاده، سعید و زینب شاعری (1390). "ساختار بازار و کارایی نظام بانکی: مطالعه موردی کشورهای خاورمیانه و شمال افریقا". پژوهشنامه علوم اقتصادی،
سال ششم، شماره 12، صص 84-63.
سال ششم، شماره 12، صص 84-63.
فلاحی، فیروز؛ فشاری، مجید و سیاب ممی پور (1389). "بررسی ارتباط متقابل بین تبلیغات، درجه تمرکز و سودآوری در صنایع ایران (رهیافت معادلات رگرسیونی به ظاهر نامرتبط)". فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، سال پانزدهم، شماره 45، صص 75-49.
فلاحی، فیروز و علی دهقانی (1389). "ارزیابی تأثیر درجه تمرکز و هزینههای تبلیغات بر سودآوری در بخش صنعت ایران (رهیافت داده‌های تابلویی)". فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 1، صص30-9.
کشاورزیان پیوستی، اکبر (1388). "تخمین نرخ سود بهینه بانکی برای حداکثرسازی رشد اقتصادی ایران (با استفاده از سیستم معادلات همزمان)". دوفصلنامه برنامه و بودجه، شماره1، دوره 14، صص 30-3 .
موسسه عالی بانکداری ایران (سال‌های مختلف)، گزارش عملکرد نظام بانکی کشور.
گزارش عملکرد و ترازنامه بانک‌های مورد بررسی کشور، سال (1380 الی 1386).
مجتهد، احمد (۱۳۸۷). "خصوصی‌سازی بانک‌ها و تأثیر آن بر عملکرد نظام بانکی". پژوهشکده پولی و بانکی، بانک مرکزی ایران .
ملکان، جاوید (1390). "بررسی اثرات نسبت تمرکز و صرفههای ناشی از مقیاس بر سودآوری در بخش صنعت ایران". فصلنامه روند پژوهش‌های اقتصادی، سال 19، شماره 58، صص 99-126.
نوری بروجردی، پیمان؛ جلیلی، محمد و فاطمه مردانی (1389). "بررسی تأثیر تمرکز و سایر عوامل در صنعت بانکداری بر سودآوری بانک‌های دولتی". فصلنامه پول و اقتصاد، سال 2، شماره 5، صص 202- 175.
Bain, J. (1956). "Barriers to New Competion, Cambridge Mass". Harvard University Press.
Baltagi , Badi H. (2009). A Companion to Econometrics Analysis of Panel Data, John Wiley & Sons ,Ltd .
Berger, A.N. and Hanan, T.H. (1998). “The Efficiency Cost of Market Power in The Banking Industry: A Test of The "Quiet Life" and Related Hypotheses”, Review of Economics and Statics, 8(3), pp. 454-465.
Bos, Jaap W. B. and A. Jacob, Bikker (2008). Bank Performance: A Theoretical and Empirical Framework for The Analysis of Profitability, Competition and Efficiency, Routledge.
Comanor,W.S. and T.A. Wilson (1967). “Market structure, Product Differentiation and Industrial Research”. Quarterly Journal of Economics, V81(4), pp.639-657.
Csaba Móré - Márton Nagy (2003). “Relationship between Market Structure and Bank Performance: Empirical Evidence for Central and Eastern Europe". available at:
Delis, Manthos D. and Efthymios Tsionas (2009). “The Joint Estimation of Bank – Level Market Power and Efficiency”. Journal of Banking & Finance, 33(10), pp.1842-1850.
Deltuvait , V. (2010). “The Market Structure-Profitability Relationship in Banking: Test of the Structure-Conduct-Performance (SCP) Hypothesis in the OECD Countries”.
Demstez, H. (1973). “Industry Structure Market Rivalry and Public Policy”. Journal of Law and Economics, 16(1), pp. 1-9.
Donald, Chan (2007). “Bank Competition in New Zealand and Australia”. available at:
Fernández de Guevara, J.; Maudos, J. and F. Pérez (2005). “Market Power in European Banking Sectors”. Journal of Financial Services Research, 27(2), pp.109-137.
Fu,X. Heffernan (2005). “China: The Effects of Bank Reform on Structure and Performance, Cass Faculty of Finance”. Working Paper WP-FF-19-2005, Cass Business school, City University, London.
Goldberg L.G. and A. Rai (1996). “The Structure -Performance Relationship for European Banking”. Journal of Banking and Finance, No. 20, pp. 771-745.
Hempell, H.S. (2002). “Testing for Competition Among German banks”. Economic Research Centre of the Deutsche Bundesbank. Discussion paper 04/02.
Jacob A. Bikkera, Laura Spierdijkb (2009), “Measuring and Explaining Competition in The Financial Sector, Utrecht School of Economics Utrecht University”. available at:
Jppeli, T. (1993). “Banking Competition in Southern Italy , A Review of Recent Literature”. Studi Economici, No. 49, pp. 47–60.
Koetter , Michael; Kolari James, W. and Laura Spierdijk (2008). “Efficient Competion? Testing The "Quiet Life" of U.S. Banks with Adjustes Lerner Indices (Unpublished)”. available at:
Koetter, M. and O. Vins (2008). “The Quiet Life Hypothesis in Banking – Evidence fromGerman Savings Banks”. Finance and Accounting Working Paper No. 190, Johann-Wolfgang Goethe-University Frankfurt.
Matthews Kent,al – Muharram Saeed (2009). “Market Power Versus Efficient – Structure in Arab GCC Banking”. Sultan Qaboos university, Oman, Cardiff Business school, working paper series.
Maudos, Joaquin and Fernandez de Guevera (2004). “Factors Explaining the Interest Margin in the Banking Sectors of the European Union”, Journal of Banking and Finance, 28(4), pp. 2259-2281.
Maudos, Joaquin and Fernandez de Guevera (2007). “The Cost of Market Power in banking :Social welfare Loss vs. Inefficiency Cost”, Journal of Banking and Finance, 31(7), pp. 2103-2125.
Michael, Koetter Vins , Oliver (2008). “The Quiet Life Hypothesis in Banking – Evidence from German Savings Banks”. Frankfurt am Main in its Series Working Paper Series: Finance and Accounting with number 19, available at:
Mirzaei, A.; Liu, G. and T. Moore (2011). “Does Market Structure Matter on Banks’ Profitability and Stability? Emerging versus Advanced Economies”. Working Paper No. 11-12, Brunel University, available at:
Molyneux,P. , Altunbas, Y. and E. Gardner (1996). “The Structure -Performance Relationship in US and European Banking”. John Wiley and Sons Ltd. PP.93-136.
Qayyum, Abdul Khan, Sajawal (2006). “X-efficiency, Scale Economics, Technological Progress and Competition of Pakistani's banks”. Pakistan Development Review, 45(4), pp. 733-748.
Sapienza, P. (2002). “The Effects of Banking Mergers on Loan Contracts”. Journal of Finance, 57(1), pp. 329-367.
Schobert , Franziska and Weill , Laurent (2007). “Market Power and Efficiency in the Czech Banking Sector”. Available at: http://www.cnb.cz
Shaffer, S. (2004). “Patterns of Competion in Banking”. Journal of Economics and Business, 56(4), pp. 287-313.
Sutton, C.J. (1974). “Advertising , concentration and Competition”. Economic Journal, No. 84, pp. 56-69.
Xavier Freixas and Jean-Charles Rochet (2008). “Microeconomics of Banking Second Edition”. The MIT Press , Cambridge, Massachusetts London.
)