با همکاری مشترک دانشگاه پیام نور و انجمن اقتصاد دفاع ایران و انجمن اقتصاد انرژی ایران

نوع مقاله : کاربردی

نویسندگان

1 گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

2 استاد اقتصاد دانشگاه تبریز

چکیده

تجارت خارجی از دیرباز ابزاری برای دستیابی به محصولات با کمترین هزینه ممکن بوده و در راستای اهداف رفاهی حکومت­ها قرار داشته ­است. در این میان، تحریم­ها به دلیل ایجاد انحراف در روند طبیعی مبادلات اقتصادی بین­المللی، کشور تحت تحریم را از منافع تجارت خارجی محروم می­سازند. ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی،­ همواره تحت تحریم­های مختلف قرار داشته است. بخش صنعت کشور یکی از مهم­ترین بخش­های اقتصادی است که صادرات آن، سهم عمده­ای از صادرات غیر­نفتی را به خود اختصاص می­دهد. این بخش خود متشکل از زیر­بخش­های مختلفی است که بررسی میزان اثر­پذیری صادرات هر یک از آن­ها از تحریم­ها، به منظور برنامه­ریزی در جهت مقاوم‌سازی اقتصاد کشور ضروری به نظر می­رسد. برای همین منظور، مطالعه حاضر به بررسی و مقایسه تأثیر تحریم­های مختلف بر صادرات کالاهای صنعتی ایران در 22 زیر­بخش صنعتی (در سطح کدهای دو رقمی ISIC) طی دوره زمانی 1394- 1379 می­پردازد. نتایج حاصله نشان می­دهد که هر یک از زیربخش­های مختلف صنعتی به میزان­های متفاوتی از تحریم­های مختلف متاثر شده­اند و در خصوص برخی از زیربخش­های صنعتی نیز، تاثیر تحریم­ها معنی­دار نبوده است.

کلیدواژه‌ها

آقایی، مجید؛ رضا قلی­زاده، مهدیه و مجید محمد رضایی (1397). بررسی تأثیر تحریم های اقتصادی و تجاری بر روابط تجاری ایران و کشورهای شریک عمده تجاری. مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی. دوره 8، شماره 28، صص 68-49.
ابراهیمی، سید نصراله و شادی اویار حسین (1391). آثار تحریم بر اجرای قراردادهای بازرگانی بین­المللی از منظر فورس ماژور.  فصلنامه دانش حقوق مدنی، دوره 1، شماره 2، صص 18- 1.
بهروزی­فر، مرتضی (1383). اثر تحریم­های یک­جانبه آمریکا بر اقتصاد بازرگانی ایالات متحده و بازار­های جهانی انرژی. فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، دوره 9، شماره 3، صص 239- 195.
پورعبادالهان کویچ، محسن؛ اصغرپور، حسین، فلاحی، فیروز و حسن عبدی (1388). نقش سرمایه انسانی در صادرات زیربخش­های صنعتی محصولات شیمیایی و فلزات اساسی ایران. مجله سیاست‌گذاری اقتصادی، دوره 2، شماره 1، صص 122-99.
حسنوند، علی‌اکبر؛ حسنوند، داریوش و یونس نادمی (1397). تأثیر تحریم­ها بر صادرات غیرنفتی ایران. فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان، دوره 4، شماره 6، صص 667-684.
طیبی، سید کمیل و شیرین اربابیان (1382). اثر بلندمدت و کوتاه­مدت آموزش عالی بر عرضه صادرات صنعتی ایران. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 5، شماره 16، صص22- 1.
غلامی، افسانه (1395). "بررسی تأثیر تحریم­های اقتصادی بین­المللی بر تجارت خارجی کشورهای هدف با آمریکا". پایان‌نامه­ کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه محدث نوری، مازندران.
کازرونی، علیرضا؛ قربانی، عادل و رضا ثقفی (1394). "بررسی کارایی تحریم­های یک جانبه و چند جانبه بر تجارت خارجی محصولات غیر نفتی در ایران". فصلنامه علمی پژوهشی نظریه­های کاربردی اقتصاد، دوره 2، شماره 1، صص 98-83.
کازرونی، علیرضا؛ اصغرپور، حسین و اوین خضری (1395). "بررسی اثر تحریم­های اقتصادی بر ترکیب شرکای عمده تجاری ایران". فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره79، صص 33-1.
مومنی، آریانا (۱۳۹۳). "بررسی اثرات تحریم اقتصادی بر صادرات در سه بخش صنعت"، خدمات و کشاورزی طی دوره 1392-1357. پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز/ واحد تهران غرب.
  ولی­زاده، اکبر (1390). "رهیافت‌ها و نظریه‌های کارایی تحریم در اقتصاد سیاسی بین‌المللی". فصلنامه سیاست، دوره 41، شماره 1، صص 365-349.
Aysan F.A. and Y. Selim (2007). “Investigation into the Determinants of Turkish Export-Boom in the 2000s”. Journal of International Trade and Diplomacy, 1(2), pp. 159-202.
Caruso R. (2003). The Impact of International Economic Sanctions on Trade: An Empirical Analysis. Peace Economics, Peace Science and Public Policy, 9(2), pp. 1-29.
Charumbira M. (2008). “Applying the Gravity Model to Trade Flow in Country under Sanctions: Case of Zimbabwe (1998-2006)”. Department of Political and Administration, Redeemers University, Nigeria.
Frank J. (2017). “The Empirical Consequences of Trade Sanctions for Directly and Indirectly Affected Countries. FIW Working Paper. No. 174.
Haidar J.I. (2017). “Sanctions and Export Deflection: Evidence from Iran”. Economic Policy, 32(90), pp. 319-355.
Hufbauer G.C. and B. Oegg (2003). “The Impact of Economic Sanctions on US Trade: Andrew Rose’s Gravity Model”. International Economics Policy Briefs, No. 15, pp. 3-4.
Katzman K. (2015). Iran Sanctions. Congressional Research Service.
Lamotte O. (2012). “Disentangling the Impact of Wars and Sanctions on International Trade: Evidence from Former Yugoslavia”. Comparative Economic Studies, 54(3), pp. 553-579.
Shirazi H., Azarbaiejani K. and M. Sameti (2016). “The Effect of Economic Sanctions on Iran's Exports”. Iranian Economic Review, 26(1), pp.111-124.
Yang J., Askari H., Forrer J. and H. Teegen (2004). “US Economic Sanctions: An Empirical Study”. The International Trade Journal, 18 (1), pp. 23-62.